ideološki temelji revizionizma - Centar za socijalna istraživanja
ideološki temelji revizionizma - Centar za socijalna istraživanja
ideološki temelji revizionizma - Centar za socijalna istraživanja
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Španija kao paradigma antifašizma<br />
jstva španskih boraca najbolje svedoči činjenica da je čak 59 učesnika<br />
Španskog građanskog rata i kasnije parti<strong>za</strong>nskog pokreta u Jugoslaviji<br />
proglašeno <strong>za</strong> Narodne heroje, a da su tridesetorica dobila čin generala.<br />
Posebno je intrigantna anali<strong>za</strong> ključnih odluka i događaja koje je<br />
rukovodstvo parti<strong>za</strong>nskog pokreta donosilo tokom Drugog svetskog<br />
rata i koja jasno pokazuje veliki uticaj španskog iskustva. Od načina<br />
organi<strong>za</strong>cije života na oslobođenim teritorijama, do <strong>za</strong>ključaka <strong>za</strong>sedanja<br />
AVNOJ-a, uočljivo je koliko su odluke španske republike odredile<br />
ratnu praksu jugoslovenskih komunista.<br />
Pozicija španskih boraca je u socijalističkoj Jugoslaviji bila neupitna<br />
i pored povremenih političkih razmimoilaženja. Ideje proklamovane<br />
tokom borbe <strong>za</strong> očuvanje španske republike nikada nisu<br />
dovođene u pitanje. Sa raspadom socijalističke Jugoslavije one su,<br />
međutim, proskribovane, a „naši Španci“ su pred naletom <strong>revizionizma</strong><br />
postali objekat političkih paškvila i prvi simbol socijalističke Jugoslavije<br />
koji je nasilno potisnut iz kolektivnog pamćenja. U Beogradu<br />
danas ulice više ne nose imena Mate Vidakovića, Milutina Blagojevića,<br />
Franje Ogulinca, Petra Drapšina, Marka Oreškovića, Franca Rozmana...<br />
Imena Petra Drapšina, Koste Nađa, Žikice Jovanovića, Blagoja<br />
Parovića, Mijata Maškovića, Mojsija Stevanovića, Božidara Petrovića,<br />
Dimitrija Koturovića, Koče Popovića, Guida Nonveillera, La<strong>za</strong>ra<br />
Latinovića, La<strong>za</strong>ra Udovičkog i mnogih drugih, potisnuta su na margine<br />
kolektivnog sećanja, ili pak negativno interpretirana. Pokušaji<br />
difamacije učesnika Španskog građanskog rata i vulgarne interpretacije<br />
njihovog borbenog angažmana predstavljali su način dekonstruisanja<br />
sistema vrednosti koji je činio jedinstvo jugoslovenske <strong>za</strong>jednice.<br />
Zaboravljena je hrabrost ljudi koji su se odazvali pozivu Pabla<br />
Nerude „dođite da vidite krv na ulicama“ i žrtvovali svoje živote u<br />
borbi protiv fašizma.<br />
O moralnoj nepotkupljivosti i snazi interbrigadista svedoči i njihov<br />
proglas upućen javnosti u vreme dekonstrukcije jugoslovenske <strong>za</strong>jednice.<br />
Sa Skupštine Udruženja španskih boraca održane u Sarajevu<br />
22. i 23. oktobra 1984. godine, upućeno je pismo Centralnom komitetu<br />
SKJ: „Danas smo već suočeni sa kritičnim stanjem svestrane privredne,<br />
političke, idejne i moralne krize. Nema područja društvene delatnosti<br />
koje se ne guši u nagomilanim posledicama pogrešne politike... Partikulari<strong>za</strong>m<br />
je postao glavni činilac i motiv pojedinačne, republičke<br />
i regionalne aktivnosti, što se već duže vremena porazno odražava<br />
na <strong>za</strong>jedničke opšte interese.“ Kao iskreni levičari, tražili su hitno<br />
održavanje vanrednog Kongresa SKJ čije je delegate trebalo da bira<br />
29
Change language