ideološki temelji revizionizma - Centar za socijalna istraživanja
ideološki temelji revizionizma - Centar za socijalna istraživanja
ideološki temelji revizionizma - Centar za socijalna istraživanja
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Masovna demagogija ili diktatura finansijskog kapitala?...<br />
doprineli pojavi antisemitizma. Uprkos ovoj neprihvatljivoj tvrdnji, on<br />
je smatrao da „Treći rajh nije bio samo najveća nesreća koja je <strong>za</strong>desila<br />
nemački narod u njegovoj istoriji već i njegova najveća sramota“.<br />
Stoga je Majneke <strong>za</strong>htevao „temeljnu reviziju nemačke istorije“ kako<br />
bi se utvrdili činioci odgovorni <strong>za</strong> „nemačku katastrofu“. Među njima,<br />
on je posebno uka<strong>za</strong>o na ulogu „prusko-nemačkog militarizma kao<br />
istorijske sile koja je najsnažnije podupirala uspostavljanje Trećeg<br />
rajha“. Dosledno svome razumevanju moderne nemačke istorije,<br />
Majneke je smatrao da je obnova nemačke nacije nužno ve<strong>za</strong>na <strong>za</strong><br />
povratak na izvore humanističke kulture oličene u vrednostima<br />
klasicističkog razdoblja i Geteovog stvaralaštva. Pri tome, budućnost<br />
nemačkog naroda sagledavao je isključivo unutar federacije slobodnih<br />
nacija srednje i <strong>za</strong>padne Evrope pove<strong>za</strong>nih jedinstvenim hrišćanskim<br />
korenima i kulturnim vrednostima.<br />
Majnekeovo tumačenje Drugog svetskog rata naišlo je na izuzetno<br />
pozitivan prijem budući da je ono nemačkom društvu, traumatizovanom<br />
totalnim porazom, okupacijom i podelom zemlje, pružilo<br />
preko potrebni vrednosni orijentir u „nultom času nemačke istorije“.<br />
Sličnu konzervativnu matricu u objašnjenju fenomena nacizma, delio<br />
je i ugledni nemački istoričar Gerhard Riter (1888–1967). 17 Smatrajući<br />
naci<strong>za</strong>m potpunim diskontinuitetom sa tokom nemačke istorije, on je<br />
njegove uzroke pronalazio u epohi Prosvećenosti koja je, iznedrivši<br />
ideju prirodnog prava i narodnog suvereniteta, uslovila niz demokratskih<br />
revolucija koje su, na koncu, omogućile stupanje masa u<br />
politički život. Prema Riteru, „Hitlerov proleterski pokret“ predstavljao<br />
je samo jednu u nizu jednopartijskih diktatura koje su obeležile<br />
istoriju savremene Evrope a koje su potekle iz masovnog industrijskog<br />
društva i filozofskog materijalizma. U nastojanju da u potpunosti relativizuje<br />
ideologiju i razmere zločina nacističkog režima, Riter je dokazivao<br />
čak i da ideja „životnog prostora“ ima svoju preteču u Darvinovom<br />
evolucionističkom učenju, dok su Hitlerovi idejni prethodnici,<br />
populistički demagozi poput Dantona, Robespjera i Lenjina. Riterovom<br />
i Majnekeovom poimanju nacizma bila je <strong>za</strong>jedničko stanovište<br />
da su njegovi uzroci u opštem razvoju evropske istorije od poslednje<br />
četvrtine 18. veka. Dok je činioce koji su uslovili pojavu nacizma Riter<br />
pronalazio u masovnoj demokratiji, sekulari<strong>za</strong>ciji i nestanku tradicionalnih<br />
moralnih i hrišćanskih vrednosti koji su obeležili „doba opšteg<br />
kulturnog propadanja, gubitka vere i moralnog nihilizma“, Majneke<br />
je presudnu ulogu pridavao prevazi materijalističkih i utilitarističkih<br />
17 Gerhard Ritter, Europa und die deutsche Frage. Betrachtungen über die geschichtliche Eigenart des<br />
deutschen Staatsdenkens, München 1948.<br />
185
Change language