ideološki temelji revizionizma - Centar za socijalna istraživanja
ideološki temelji revizionizma - Centar za socijalna istraživanja
ideološki temelji revizionizma - Centar za socijalna istraživanja
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Vladimir Marković<br />
razmišljalo o povratku na stanje iz 1939. godine, onako kako su<br />
državnici posle Prvog svetskog rata sanjali o povratku u svet iz 1913.<br />
godine. O tome govori činjenica, na koju ukazuje Hobsbaum, da se<br />
britanska vlada, predvođena konzervativcem Vinstonom Čerčilom, u<br />
najodlučnijem momentu rata, 1942. godine, obave<strong>za</strong>la na ostvarivanje<br />
sveobuhvatne države socijalnog staranja (welfare state) i politike pune<br />
<strong>za</strong>poslenosti. Takođe su i posleratni planovi SAD bili posvećeni tome<br />
da se u budućnosti spreči mogućnost ponavljanja nečega sličnog<br />
Velikoj recesiji i situaciji iz 1930-ih godina. Kada su u pitanju bile<br />
zemlje okupirane od strane sila Osovine, podrazumevalo se da je <strong>za</strong><br />
pokrete otpora koji su se u njima razvijali, oslobođenje od okupacije<br />
bilo neodvojivo od socijalne revolucije ili barem značajnog društvenog<br />
preobražaja i izmene institucija (Hobsbaum, 2004: 126; Calvocoressi et<br />
al., 1999: 303). U skladu s tim, u okviru borbe <strong>za</strong> oslobođenje od fašizma,<br />
skoro svuda se di<strong>za</strong>o i revolucionarni talas, koji je najviše došao do<br />
izražaja na Balkanu: u Jugoslaviji, Albaniji i Grčkoj.<br />
Antifaši<strong>za</strong>m u strategiji levice<br />
Neraskidiva ve<strong>za</strong> levice i antifašizma nije nimalo slučajna niti<br />
spontana. Ne samo u praksi, već i u teoriji su marksisti bili ti koji su se<br />
najprilježnije posvetili traženju objašnjenja pojave fašizma i traženju<br />
načina borbe protiv njega. Po rečima slovenačkog filozofa Mladena<br />
Dolara, i u čitavom onom segmentu marksizma koji se na prvi pogled<br />
uopšte ne bavi fašizmom, stalno je kao prećutna pretpostavka ili implikacija<br />
nužno prisutna njegova refleksija. To je refleksija, koja se u<br />
prvi mah približno može označiti kao svest o porazu, svest o jednom<br />
od najtežih, najljućih pora<strong>za</strong> radničkog pokreta. Dolar smatra da nikakav<br />
trijumfali<strong>za</strong>m posle vojne pobede nad fašizmom i nikakva glorifikacija<br />
antifašističke borbe nije mogla da deluje kao teorijski alibi,<br />
jer centralni značaj analize fašizma leži u činjenici da je istovremeno<br />
sa pitanjem o društvenom karakteru fašizma, o snagama koje se kriju<br />
i<strong>za</strong> njega i o načinu na koji mu se treba suprotstaviti, trebalo rešavati<br />
i pitanje kakav je teorijski i praktični domet same marksističke teorije,<br />
šta je sa osnovnim kategorijama Marksove analize u značajno promenjenim<br />
istorijskim uslovima i u kakvom je stanju ve<strong>za</strong> teorije i radničkog<br />
pokreta (Dolar, 1983: 5). Ali, ono što je bitno <strong>za</strong> marksističku teoriju o<br />
fašizmu, jeste njena praktična uloga u kreiranju antifašističke politike.<br />
Politika Narodnog fronta jeste jedno od značajnih dostignuća<br />
komunističkog pokreta i njegove teorije u razdoblju borbe protiv<br />
fašizma. Ta politika proglašena je i prihvaćena na Sedmom, posled-<br />
146
Change language