ideološki temelji revizionizma - Centar za socijalna istraživanja

Mr Milivoj Bešlin
elite bio na vrhuncu, učestvovala je u pisanju prekretnog zbornika
Srpska strana rata. 4 U vreme pokidanih veza na razvalinama disolucirane
Jugoslavije bila je među prvima koja je prihvatila ideju dijaloga
između istoričara Srbije i Hrvatske. 5 Za sve to vreme nacionalističke
ideologije i njenih krucijalnih elemenata antijugoslovenstva, antikomunizma
i antititoizma bavila se istorijom socijalističke Jugoslavije,
ocenjujući u svom radu Jugoslovenstvo, velikodržavlje i demokratija jugoslovensku
ideju i državu kao „rezultat racionalno izgrađene istorijske
svesti“. 6 Uprkos tome, jugoslovenska ideja izgubila je „sedamdeset
godina vođenu bitku sa jugoslovenskim nacionalizmima čija
je dugovečnost i nepromenjivost potvrdila da je to dominantna ideologija
XX veka, žilavija i otpornija od svih drugih.“ 7 Bilo je teško u
tom vremenu istrajavati na pozicijama kritičkog istoričara, sučeljavati
se svakodnevno sa mržnjom, predrasudama, državnom propagandom
i autoritarnom nacionalističkom ideologijom koja je kao svoj cilj
imala velikodržavlje, a kao metod koristila nasilje, emanirano kroz
rat i njegov modus operandi, zločine. O njima će bez zadrške govoriti
u brojnim javnim istupima i intervjuima. Nakon tzv. demokratskih
promena, koji istorijskoj nauci nisu donele manje (samo)ponižavanja
i zloupotreba nego u vreme 90-ih, kada je čitava srpska istorija pretvorena
u hagiografiju zlatnih doba i heroja, sve do 1945. kada je „došao
mrak“ i „ukinuta demokratija“, pa je zbog toga iz samih vrhova vlasti
poručivano da se na pomen šefa kvislinške uprave Milana Nedića
mora stojati u stavu mirno, Olivera Milosavljević objavljuje monografiju
o kolaboraciji u Srbiji 1941–44. potisnutu i retko obrađivanu
temu u poslednje tri decenije. 8 Jedna je od prvih u srpskoj istoriografiji
koja je pisala o rasističkim uredbama Nedićeve „vlade“ koje je
istorijska nauka iz različitih motiva prećutkivala.
Tokom 2005. kada je vlast skupštinskim odlukama oktroisala „istorijsku
istinu“ vršeći nasilje nad kritičkom istoriografijom, 9 poručivala
istorijskom pamćenju, I deo, priredio Nebojša Popov, Samizdat B92, Beograd, 2002, str. 340–374.
4 Srpska strana rata. Trauma i katarza u istorijskom pamćenju I–II, priredio Nebojša Popov, Republika,
Beograd, 1996, str. 832.
5 Dijalog povjesničara/istoričara je zbirni naziv za međunarodne naučne skupove istoričara, pre
svega iz Hrvatske i Srbije i Crne Gore, te za knjige/zbornike radova plenarnih izlaganja, izjava i
saopštenja podnetih na tim skupovima. Od 1998. do 2005. održano je deset dijaloga i posle svakog
skupa je izašao zbornik Dijalozi istoričara/povijesničara.
6 Olivera Milosavljević, „Jugoslovenstvo, velikodržavlje i demokratija“, Tokovi istorije, 1-2/1996,
INIS, Beograd, 1996, str. 173.
7 Olivera Milosavljević, „Ideologija ili Jugoslavija?“, u: Stvaranje i razaranje avnojske Jugoslavije,
Društvo za istinu o antifašističkoj narodnooslobodilačkoj borbi u Jugoslaviji, Beograd, 1996, str. 333.
8 Olivera Milosavljević, Potisnuta istina. Kolaboracija u Srbiji 1941–1944, Beograd, Helsinški odbor
za ljudska prava u Srbiji, 2006, str. 418.
9 Reč je o Zakonu o izmenama i dopunama zakona o pravima boraca, vojnih invalida i članova njihovih
46