ideološki temelji revizionizma - Centar za socijalna istraživanja
ideološki temelji revizionizma - Centar za socijalna istraživanja
ideološki temelji revizionizma - Centar za socijalna istraživanja
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Istorijskim mišljenjem protiv <strong>ideološki</strong>h i političkih upotreba prošlosti<br />
i ustavnom pitanju posle Sporazuma Cvetković–Maček u ratu dobila<br />
samo oštrije kontraste i određena vojna uporišta. Sa krahom državnog<br />
unitarizma i početkom federali<strong>za</strong>cije Jugoslavije srpsko nacionalno pitanje<br />
u središtu je pažnje različitih političkih grupacija. Među njima<br />
sve je izraženija skepsa o oportunosti srpske državne integracije samo<br />
jugoslovenskim okvirima, posebno u njenoj federalističkoj fizionomiji.<br />
Ideje Srpskog kulturnog kluba, kao izrazita opozicija Sporazumu<br />
Cvetković–Maček, dobile su svoj puni smisao u ustavnom projektu<br />
Stevana Moljevića, koji će od juna 1941. postati politička i ustavna platforma<br />
četničkog pokreta Draže Mihailovića.<br />
Politički suprotni stavovi o spoljnoj politici Jugoslavije, pristupu<br />
Trojnom paktu, državnom udaru i dvadesetsedmomartovskim demonstracijama<br />
učinile su ove polari<strong>za</strong>cije još jasnijim i oštrijim. Istovremeno,<br />
pojave različitih separatističkih, antijugoslovenskih i antifašističkih<br />
težnji bitno su obeležile istorijsku stvarnost Jugoslavije u tom trenutku.<br />
Spoljni faktori i odnosi snaga u okupiranoj Jugoslaviji i Evropi proširili<br />
su osnove političke polari<strong>za</strong>cije i situaciju u zemlji učinili još ambivalentnijom<br />
i neizvesnijom.<br />
Pretpostavljalo se da će okupacija i razbijanje Jugoslavije suziti<br />
motive političkih polari<strong>za</strong>cija i da će biti inspirisane samo odnosom<br />
prema okupatoru, ali ih je razmah separatističkih, kvislinških, kolaborantskih<br />
i antiokupatorskih pokreta faktički samo proširio. Ne<strong>za</strong>visno<br />
od ovih okolnosti, političke polari<strong>za</strong>cije u početku su premalo patriotske,<br />
jer su se pomenuti pokreti već u prethodnom periodu jasno izrazili<br />
i oblikovali. Sada su se i ranije ideološke suprotnosti izrazile na<br />
pitanju odnosa prema okupatoru, premda se pretpostavljalo da će biti<br />
manje eksplicirane. Samo je početna saradnja parti<strong>za</strong>nskog i četničkog<br />
pokreta relativizovala težinu <strong>ideološki</strong>h razlika i davala nade da će patrioti<strong>za</strong>m<br />
neutralisati njihov uticaj na političke procese. Međutim, njihov<br />
sukob u jesen 1941. učinio je političke i vojne prilike u Jugoslaviji<br />
još ambivalentnijim i <strong>za</strong>visnijim od odnosa prema okupatoru, iako se<br />
činilo da su u osnovi njihovog sukoba bili divergentni <strong>ideološki</strong> ciljevi.<br />
Time je otpočeo i proces relativi<strong>za</strong>cije njihovih nominalnih stavova prema<br />
okupatoru, budući da je samo stvarna antiokupatorska orijentacija<br />
determinisala karakter rata u Jugoslaviji. U najvećoj meri karakter rata<br />
nije <strong>za</strong>visio od <strong>ideološki</strong>h razlika dvaju pokreta, koje su bile nesporne,<br />
već od obima i širine antiokupatorske borbe. Stvarna antiokupatorska<br />
borba determinisala je i mogućnosti ostvarenja <strong>ideološki</strong>h ciljeva<br />
pokreta, a ne njihovi međusobni sukobi kako se to ponekad misli. U<br />
svetlosti takvih procesa moguće je postaviti pitanje: da li je građanski<br />
125
Change language