ideološki temelji revizionizma - Centar za socijalna istraživanja
ideološki temelji revizionizma - Centar za socijalna istraživanja
ideološki temelji revizionizma - Centar za socijalna istraživanja
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
fronta. Na <strong>za</strong>sedanju je doneta odluka o konstituisanju Antifašističke<br />
skupštine narodnog oslobođenja Srbije (ASNOS) kao vrhovnog <strong>za</strong>konodavnog<br />
i izvršnog organa vlasti Srbije. Između poslanika i<strong>za</strong>brano<br />
je 278 <strong>za</strong> Antifašističku skupštinu narodnog oslobođenja Srbije.<br />
Tada je stvorena Demokratska Srbija kao složena federalna jedinica<br />
(Petranović, 1988b: 461–463). Ako se ima u vidu takva istorijska po<strong>za</strong>dina<br />
institucija, stepen tolerancije prema potiskivanju antifašizma u<br />
Srbiji morao bi da bude znatno manji. Međutim, mehanizmi revizije<br />
istorije odigrali su krupnu ulogu u montiranju drugačije ideološke matrice<br />
od sredine 1980-ih pa nadalje.<br />
Istorijski revizioni<strong>za</strong>m i anti-antifaši<strong>za</strong>m<br />
Političko nasleđe antifašizma<br />
Ne bi bilo preterano reći da su u jugoslovenskoj i srpskoj istoriografiji,<br />
udžbenicima i spomeničkoj kulturi, antifaši<strong>za</strong>m i parti<strong>za</strong>nski<br />
otpor dugo bili centralni sadržaj sećanja. Razmatrajući ovu dimenziju,<br />
sociolog Todor Kuljić <strong>za</strong>paža da je glavni okvir istorijskog<br />
sećanja bila Narodnooslobodilačka borba, a da je antifaši<strong>za</strong>m, s jasno<br />
razdvojenim pozitivnim i negativnim junacima, davao ton društveno<br />
poželjnom identitetu u razdoblju jugoslovenskog socijalizma. Predstava<br />
o klasnoj polari<strong>za</strong>ciji tokom rata služila je neutrali<strong>za</strong>ciji potencijalno<br />
eksplozivne etničke dimenzije te polari<strong>za</strong>cije. Struktura tog<br />
rata tumačena je u etnički neutralnom smislu: s jedne strane okupator,<br />
kvislinzi, buržoazija i monarhija, a s druge antifašistički front na<br />
čelu s KPJ. Sa slomom socijalizma, međutim, srušeno je i dekretirano<br />
antifašističko sećanje, a prevladavanje prošlosti nakon 1990. godine<br />
konstruisano je prema jednostavnom obrascu: žrtve-dželati, krivicanevinost,<br />
demokratija-totalitari<strong>za</strong>m. A takva antitotalitarna retorika<br />
ne poznaje oprezne niti uzdržane sudove, a tumačenje socijalističke<br />
prošlosti ne trpi nikakve nijanse, jer je antikomuni<strong>za</strong>m najudobniji habitus<br />
intelektualaca u poslesocijalističkom dobu (Kuljić, 2002: 475–476).<br />
U tom smislu, u zemljama bivše Jugoslavije bio je naročito upadljiv<br />
<strong>za</strong>okret od službenog komunističkog antifašizma ka novootkrivenom<br />
„patriotskom“ fašizmu i antikomunizmu (Kuljić, 1999: 444). Na tragu<br />
takve tendencije, nekadašnji kvislinzi <strong>za</strong>uzimaju mesto parti<strong>za</strong>nskih<br />
patriota, a davno osuđeni dželati stiču oreol žrtvi.<br />
Pomenuti obrasci vrlo su upadljivi na posebno osetljivim<br />
primerima, kao što je revizija istorije u školskim udžbenicima istorije.<br />
Tako se, recimo, u udžbeniku Istorija <strong>za</strong> III razred gimnazije prirodnomatematičkog<br />
smera i IV razred gimnazije opšteg i društveno-jezičkog smera,<br />
izdatom 2002. godine, knjizi u kojoj se u odeljku koji se bavi periodom<br />
159
Change language