ideološki temelji revizionizma - Centar za socijalna istraživanja
ideološki temelji revizionizma - Centar za socijalna istraživanja
ideološki temelji revizionizma - Centar za socijalna istraživanja
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Političko nasleđe antifašizma<br />
Vojvodine su pozivani da kuju jedinstvo od kojeg <strong>za</strong>visi budućnost.<br />
Šovinistička mržnja se označava kao „otrovna žaoka“ koju kapitalisti<br />
svesno usađuju u narod i njegovu svest (Petranović, 1988b: 87).<br />
Odluka o pripremama <strong>za</strong> otpočinjanje oružane borbe u Srbiji, u<br />
duhu <strong>za</strong>ključaka Politbiroa CK KPJ, doneta je 23. juna 1941. na sastanku<br />
Pokrajinskog komiteta KPJ <strong>za</strong> Srbiju, kome su prisustvovali: Aleksandar<br />
Ranković, Spasenija Babović, Đuro Strugar, Moma Marković, Ivo<br />
Lola Ribar, Blagoje Nešković, Vukica Mitrović, Mirko Tomić, Miloš<br />
Matijević, Ljubinka Milosavljević, Vasilije Buha i Milovan Đilas. Na<br />
tom sastanku <strong>za</strong>ključeno je da se bez odlaganja pristupi formiranju<br />
naoružanih udarnih grupa, ubr<strong>za</strong> prikupljanje oružja i sanitetskog materijala,<br />
pojača budnost i konspiracija.<br />
Prvi parti<strong>za</strong>nski odredi u Srbiji stvoreni su i pre prve ustaničke<br />
akcije koju je u Beloj Crkvi kod Krupnja, 7. jula 1941. godine<br />
poveo Žikica Jovanović Španac. Prva oružana grupa Valjevskog<br />
narodnooslobodilačkog parti<strong>za</strong>nskog odreda okupila se 28. juna 1941,<br />
a <strong>za</strong>tim su 2. jula donete odluke o formiranju Kosmajskog, Posavskog<br />
i Prvog šumadijskog odreda (Petranović, 1988b: 98). Beograd je u leto<br />
1941. godine bio poprište brojnih akcija protiv okupatora: vršene su<br />
raznovrsne sabotaže, ubijani nemački vojnici i policijski agenti, kidani<br />
telefonski kablovi i presecani stubovi električne mreže, podmetani su<br />
požari u garažama i skladištima nemačke vojske. Glavno žarište ustanka<br />
razvilo se, pak, na tlu <strong>za</strong>padne Srbije i Šumadije. Do kraja septembra<br />
1941. u narodnooslobodilačkoj borbi bilo je angažovano već oko 25.000<br />
ustanika, organizovanih u 23 parti<strong>za</strong>nska odreda. Slobodna teritorija<br />
se neprekidno širila oslobađanjem novih mesta i gradova – Krupnja,<br />
Požege, Arilja, Čačka, Gornjeg Milanovca, Užica, dok su se Valjevo,<br />
Šabac i Kraljevo nalazili pod parti<strong>za</strong>nskom opsadom – predstavljajući u<br />
jesen 1941. jedinstveni prostor u porobljenoj Evropi, borbeni i politički<br />
podsticaj antifašistima sveta i i<strong>za</strong>zov Hitlerovom „novom poretku“<br />
(Petranović, 1988b: 100). Ova oslobođena oblast, u istoriografiji poznata<br />
kao Užička republika, održala se do opsežne ofanzive nemačkih<br />
i kvislinških trupa i povlačenja dela parti<strong>za</strong>nskih odreda prema<br />
Sandžaku i istočnoj Bosni, krajem novembra 1941. Samo ime „Užička<br />
republika“ nije se koristilo tokom njenog trajanja, jer bi proglašavanje<br />
i pominjanje republike štetilo širenju baze Narodnooslobodilačkog<br />
pokreta u toj fazi. Tek kada su Užice i slobodna teritorija u <strong>za</strong>padnoj<br />
Srbiji ponovo bili pod kontrolom okupatora, u beogradskoj kvislinškoj<br />
štampi je posprdno istaknuto ime „Užička komunistička republika“, a<br />
u proleće 1942, ova oslobođena teritorija se afirmativno spominje pod<br />
155
Change language