ideološki temelji revizionizma - Centar za socijalna istraživanja

Mr Mihael Antolović
motiva u modernoj evropskoj civilizaciji. 18
Pored brojnih spisa koji su varirali Majnekeove i Riterove ideje,
u interpretaciji nacističke prošlosti poseban uticaj imao je rad Hansa
Rotfelsa (1891–1976) posvećen analizi nemačke antinacističke opozicije
koja je svoj vrhunac doživela u neuspelom atentatu na Hitlera 20. jula
1944. godine. 19 Smatrajući da su vodeće nosioce otpora „totalitarnoj
državi“ predstavljali pripadnici nemačke konzervativne elite koji
su, upravo zahvaljujući činjenici da su zauzimali visoke položaje
unutar državne strukture Trećeg rajha, bili jedini u mogućnosti da
se suprotstave nacizmu, Rotfels je gotovo u potpunosti zapostavio
antifašizam koji su inicirali pripadnici političke levice. Poput Ritera i
Majnekea, i Rotfels je nacizam smatrao fenomenom koji je u potpunosti
stran nemačkoj tradiciji, ocenjujući da on potiče iz „mračnih snaga“ na
kojima se temelji moderno društvo i da predstavlja „krajnji vrhunac
i ekstremnu posledicu 19-vekovnog pokreta sekularizacije“. 20 Pored
vezivanja nacizma za širi kontekst evropske moderne istorije, Rotfels
je delio i Riterov i Majnekeov izraziti antikomunizam. Još tokom rata
upozoravao je na opasnost od sovjetskog „prodora na istok“ (Drang
nach Osten), da bi neposredno nakon rata istupao kao oštar kritičar
savezničke politike, prvenstveno proterivanja nemačkog stanovništva
iz istočne Evrope i uspostavljanja istočne nemačke granice duž linije
Odre i Nise, ocenjujući da su svoj rat protiv nacizma saveznici okončali
uspostavljanjem mira na Hitlerovim principima. 21
Zajedničko trima pomenutim istoričarima bilo je shvatanje nacizma
kao pojave koja je predstavljala potpuni diskontinuitet sa celokupnim
prethodnim tokom nemačke istorije. U tom kontekstu, nacizam
je objašnjavan kao „prodor demonskog principa u istoriju“, „stranputica
nemačke istorije“, „tamna mrlja na štitovima nemačke časti“.
U isto vreme, Majneke, Riter i Rotfels delili su stav o tradicionalnim
vrednostima nemačke istorije, zajedništvu nemačkog naroda sa zapadnoevropskim
nacijama utemeljenom na zajedničkoj hrišćanskoj religiji
i veru u nužnost odbrane od komunističke opasnosti sa istoka. Dok
je antikomunizam vodećih (zapadno)nemačkih istoričara u potpunosti
korespondirao sa vladajućim antikomunističkim diskursom Za-
18 Uporedi sa: Georg G. Iggers, Deutsche Geschichtswissenschaft. Eine Kritik der traditionellen
Geschichtsauffassung von Herder bis zur Gegenwart, München 1971, 340–343.
19 Hans Rothfels, Die deutsche Opposition gegen Hitler. Eine Würdigung, Krefeld 1949.
20 Navedeno prema: Hans Rothfels, The German Opposition to Hitler. An Appraisal, Chicago 1962,
23–24, 41.
21 Hans Rothfels, „Frontiers and Mass Migrations in Eastern Central Europe“, The Review of
Politics, Vol. 8, No. 1 (1946), 37–67, na ovom mestu 67.
186