Olsztyn 2008 - Portret

się ciała obcego w rodzinie. Owo ciało obce stanowi właśnie
ojciec. To on, teoretycznie opoka rodziny, jest jej największym
wrogiem. Jest więc też kiczem, bo jego społeczna rola
odbiega od tej, jaką sprawuje naprawdę. Miast siły scalającej,
mamy siłę destrukcyjną. Ale to nie powoduje, że syn od ojca
się odwraca. Może to właśnie jest ten kicz, ale kicz życiowy.
Że nie umiemy powiedzieć: to jest czarne, a to białe, to
chcemy, to odrzucamy. Zawsze się pojawiają jakieś szarości,
jakaś szansa usprawiedliwienia, próba zapomnienia, i usiłujemy
oswoić ciało obce. Spowodować, aby kazanie ku chwale
walki nie brzmiało fałszywie, aby poezja „w służbie” mimo
wszystko była wielka i aby ludzi, którzy są nam bliscy, było za
co kochać. Syn nie chce i nie umie odwrócić się od ojca, choć
wie, że ten jest kiczem, jest ciałem obcym. Może więc kicz
to tak naprawdę nasza rzeczywistość, druga strona tej samej
monety – z jednej strony – sielanka, z drugiej – koszmar.
Z jednej strony, mamy w książce w miarę realistyczny
opis prowincjonalnej mieściny, z drugiej –
groteskowo wykrzywiony obraz relacji między bohaterami.
To trochę zgrzyta. Nie kusiło Cię, żeby
konsekwentnie postawić na groteskę, skonstruować
obraz miasteczka jak z koszmarnego snu?
Nie. Chore relacje pokazane w zwyczajnym, aż przesadnie
normalnym, otoczeniu są nie tylko bardziej wyraziste, ale
i prawdziwsze. Nie jest sztuką stworzyć koszmar ze snu, wykreować
świat wyobraźni, może i straszny, ale od początku
nierealny. Prawdziwe koszmary dzieją się właśnie w takich
zwyczajnych miasteczkach, w czterech ścianach, w duszach
pozornie normalnych i spokojnych ludzi. Wariaci rzadziej
zabijają niż prawi obywatele. Przemoc – i ta fizyczna, i ta
duchowa – dzieje się często w ciszy i ułudzie spokoju. Tam,
gdzie bardzo boli, nie zawsze jest wielki wrzask. Częściej za-
133