Olsztyn 2008 - Portret

na niego, a sam Bolesław jest bezwolną kukiełką w rękach
swojej dawnej dziewczyny, Ukrainki, Ingi – i tak dalej. Najważniejsze
w zaprojektowanej przez Białkowskiego sieci relacji
między bohaterami jest napięcie pomiędzy bliskością i
obcością. Inaczej rzecz ujmując: im bohaterowie są bliżej ze
sobą związani, tym większy dzieli ich emocjonalny dystans,
im mocniejsza jest łącząca ich więź, tym skuteczniej ranią się
i niszczą. Doskonale ilustruje to jedna z obsesji ojca, który
wszystkim podaje rękę. Po co? Tak to sam tłumaczy: „Tylko
trzy podania ręki między mną a świątobliwością są. Ja wikaremu,
ten zwierzchności, co z ręką w Rzymie się znalazła.
Niezwykłość! Internet żaden, telewizja. Człowiek przez człowieka
do człowieka. Namacalnie, dotykalnie, czując. Pośrednia
bezpośredniość!”. Tyle tylko, że ta „pośrednia bezpośredniość”
do niczego dobrego nie prowadzi, bo u Białkowskiego
„człowiek przez człowieka do człowieka” trafia jedynie po to,
aby go zranić, bo ma świadomość, że najłatwiej jest ugodzić
kogoś, atakując jego bliskiego.
Aby jak najlepiej przedstawić wynaturzenie, groteskowość
relacji między bohaterami – ich, co tu kryć, nieludzkość
– Białkowski posłużył się specyficznym stylem, celowo
dziwacznym i sztucznym, opartym na inwersji, wytrącającym
czytelnika ze zwykłego rytmu lektury, zmuszającym
do wzmożonej uwagi. Równie sztuczne, „przegięte” (choć
oczywiście – zaznaczę – nie w najpopularniejszym ostatnimi
czasy znaczeniu tego słowa, bo nie chodzi tu o przegięcie
ciot, chociaż pojawia się w minipowieści Białkowskiego również
wątek homoseksualny) są wszystkie postaci z „Dłużyzn”.
Ojciec, wykładowca wyższej uczelni, jawi się jako kiczowaty
demon zła. Nie tylko zadręczył swoją żonę, zniszczył życie
synowi, ale również molestował małą dziewczynkę i sypiał
ze swoim studentem. Na dodatek to chorobliwy kłamca i
tchórz. Mieszkająca w miasteczku Ukrainka, mimo że ma
141