Transformacja sceny europejskiej i globalnej XXI wieku. Strategie

Wrażliwość regionów na zmiany w koniunkturze gospodarczej
III. Determinanty wrażliwości regionów na zmiany
płynące z otoczenia. Rozwinięcie problemu
Każdy region ma odpowiednio ukształtowaną strukturę wewnętrzną potencjału
rozwojowego, wraz z jego organizacją determinowaną głównie relacjami
zachodzącymi między różnymi komponentami tego potencjału. Mnogość
składowych oraz typy relacji przesądzają, że każdy region jest wysoce złożonym
systemem odpowiednio komponującym w całość szereg dających się
wyodrębniać podukładów. Każdy z nich tworzony jest przez wiele elementów
pozostających jednocześnie w mniej lub bardziej ścisłych relacjach z innymi
elementami danego podukładu, jak i elementami podukładów pozostałych.
Funkcjonowanie takiego systemu, jako całości, jest wypadkową niezliczonej
liczby zjawisk i procesów, mających swe źródło zarówno w strukturach
wewnętrznych, jak i uwarunkowaniach otoczenia zewnętrznego. Biorąc pod
uwagę pierwsze z nich, zauważyć należy, że rozwój regionu (funkcjonowanie
systemu) zależy od wspominanej kompozycji wewnątrzregionalnej tworzonej
zarówno przez sferę procesów realnych, jak i sferę procesów regulacji. Wskazać
tu można pięć podukładów, w zarysie opisując ich właściwości:
1. Społeczny
Przesądzające znaczenie ma jakość kapitału ludzkiego i kapitału
społecznego. Od tego zależy przedsiębiorczość, kreatywność i inicjatywność
społeczna. Są to właściwości ważne dla rozwoju następnego
z kolei podukładu, gospodarczego. Niezwykle istotne są również warunki
i poziom życia ludności, które decydują, m.in. o skali, kierunku
i strukturze demograficznej procesów migracji.
2. Gospodarczy
Przede wszystkim dotyczy to jakości struktury branżowej potencjału
rozwojowego, w tym udziału branż podatnych na innowacje, udziału
branż przemysłów nowoczesnych technologii, a także stopień wewnętrznych
i zewnętrznych powiązań międzybranżowych.
3. Ekologiczny
Na ogół kojarzy się z jakością środowiska przyrodniczego. W rozważanym
ujęciu dotyczy to zwłaszcza przydatności dla gospodarczej
237