Transformacja sceny europejskiej i globalnej XXI wieku. Strategie

Ksawery Burski
wym handlu i pierwsze miejsce jak eksporter. Do Chin napłynęło bowiem
ponad 650 mld nowych inwestycji. Na sukcesy Chin oprócz woli politycznej
reformatorów złożyło się wiele czynników, przede wszystkim wielkie rezerwy
taniej siły roboczej, zaangażowanie dobrze wykształconych ekonomistów
i think-tank’ów w opracowywanie kolejnych faz reform, nieocenioną jest rola
Hongkongu i Tajwanu oraz przedsiębiorców spośród emigracji w transferze
nie tylko technologii, ale także umiejętności nowoczesnego zarządzania,
znajomości międzynarodowego rynku i powiązań finansowych. Szczególne
miejsce na tej liście zajmują inwestorzy z krajów Unii Europejskiej, Japonii
i USA. To Unia jest źródłem większości nowych technologii, jakie wdrożono
w Chinach. Działają tam wszystkie znane koncerny nowych i wysokich technik
i technologii, wszystkie liczące się firmy przemysłów tradycyjnych jak
samochodowy (np. VW wyprodukuje w Chinach w 2013 roku trzy miliony
aut, ale produkuje też Fiat, Peugeot-Citroen), meblarski, AGD. Partnerów
zachodnich przyciągała i nadal przyciąga tania siła robocza i ogromny rynek
zbytu. Niewątpliwie liczono też na pewne dalekosiężne profity polityczne.
Zagadnieniem wciąż aktualnym jest właściwe regulowanie współzależności
między potrzebą i tempem reform a rozwojem i stabilnością.
W latach 2002-2003 politolodzy chińscy wystąpili z tezą, że oto Chiny
są na etapie „pokojowego wzrostu”, który następnie przemianowano na „pokojowy
rozwój”. Jednocześnie zapowiedziano „wielki renesans chińskiej nacji”,
ostatnio zaś przesunięto akcent na promieniowanie chińskiej kultury.
W połowie minionej dekady pojawiły się wśród politologów głosy, że
strategia Deng Xiaopinga o „ukrywaniu swych możliwości, by rozwijać swe
siły” nie przystaje do obecnego etapu rozwoju i osiągniętego potencjału
ekonomicznego i finansowego. Padały i padają głosy, że pora, by Chiny
„zdobyły się na pewne dokonania”. Debata trwa i nabiera wciąż nowych
barw. O jakie dokonania idzie, polemiści nie precyzują. W tle debaty jest
wywołany w 2008 roku w USA kryzys i jego przedłużenie w Unii Europejskiej,
a z drugiej strony – przesuwanie przez USA punktu ciężkości swej polityki
zagranicznej z Atlantyku na Pacyfik do Azji Wschodniej.
Kryzys w USA i Unii, stagnacja w Japonii spowodowały znaczne zmniejszenie
dystansu dzielącego Chiny od tych krajów. Ekonomiści i politolodzy
zachodni szacują, że Chiny „zyskały” 5-10 lat. Kryzys w Unii otworzył przed
Chinami nowe możliwości, dysponują one bowiem ważnymi narzędziami:
jako eksporter i jako importer oraz jako potencjalny inwestor. Silniejsze
366