Transformacja sceny europejskiej i globalnej XXI wieku. Strategie

Europa wielu prędkości a hierarchizacja państw członkowskich Unii Europejskiej. Konsekwencje...
kowaniu suwerenności” 4 . Rozważania te nie mają, bynajmniej, charakteru
czysto akademickiego.
Jeżeli bowiem uznamy, że w wyniku integracji europejskiej dochodzi
do podziału suwerenności, to taka koncepcja bliższa jest modelowi federacyjnemu
w Unii, wedle którego Unia jako całość (na kształt poziomu federalnego)
zyskuje na podmiotowości niejako „kosztem” państw członkowskich
(części składowych federacji). Wedle tej koncepcji suwerenność stanowi
swoisty skończony „zasób”, który zostaje rozdzielony pomiędzy poziomy
systemu politycznego. Wraz z przekazywaniem kompetencji na poziom
wspólnotowy, przekazujemy także część naszej suwerenności, uszczuplając
własny potencjał podmiotowości. Warto w tym miejscu dodać, iż dla takiej
wizji szczególnego znaczenia nabiera tryb decydowania w danej sprawie
na poziomie Unii jako całości. Można bowiem powiedzieć, że dopóki kompetencje
decyzyjne przekazane na poziom unijny decydowane są w trybie
jednomyślności, dopóty podział suwerenności jest zabezpieczony przez
możliwość zablokowania decyzji niekorzystnych z punktu widzenia interesów
pojedynczego nawet państwa. Na tym zresztą polega demokratyczny
i konsensualny charakter procedury liberum veto – na wprowadzeniu poczucia
partycypacji i bezpieczeństwa decyzyjnego dla każdego uczestnika systemu.
Rzecz ma się całkiem inaczej w przypadku, gdy mamy do czynienia
z głosowaniem większościowym. Wówczas podział suwerenności pomiędzy
państwo członkowskie i Unię jest pełen, to znaczy można zostać decyzją
większości zmuszonym do lojalnego wypełniania powinności członkowskich
nawet wówczas, gdy sami byliśmy przeciwko danej regulacji. Wedle koncepcji
podziału suwerenności prędkość integracji wiąże się zatem ze stopniem
przekazanej suwerenności na poziom ponadnarodowy, przy czym istotne
jest, czy odbywa się to na rzecz procedury jednomyślnej (wtedy to kraje
o mniejszej prędkości wyznaczają tempo integracji), czy też większościowej
(wówczas państwa wolniejsze pozostają w tyle, zachowując więcej zasobów
podmiotowości, ale niektórzy mogą postrzegać te zasoby jako swoisty „balast”
nie pozwalający na dołączenie do „grupy pionierów”).
Opozycyjnym wobec tak ostro zarysowanej koncepcji suwerenności
dzielonej jest model współużytkowania suwerenności, który z kolei wychodzi
4. J. Czaputowicz, Teorie stosunków międzynarodowych. Krytyka i systematyzacja, Wydawnictwo Naukowe
PWN, Warszawa 2007, s. 357-358.
317