Transformacja sceny europejskiej i globalnej XXI wieku. Strategie

Olgierd Dziekoński
Ponadto należy spodziewać się, że będzie wzrastał udział i aktywność
państw Wschodu na forum instytucji międzynarodowych. Jaki charakter
będzie miało to zaangażowanie? Jakiego rodzaju idee państwa Wschodu
będą rekomendowały i proponowały w przyszłym funkcjonowaniu świata?
Nowa struktura związana jest z ogromną dynamiką zmian, co oznacza
również, że państwa jako instytucje publiczne stają się relatywnie słabsze
aniżeli w XIX i XX wieku. Z drugiej strony, będziemy mieli bardzo silny
wpływ mobilnego kapitału na politykę gospodarczą. W lokalizacji biegunów
rozwoju gospodarki przede wszystkim chodzi o mobilność kapitału w skali
całego świata, w skali globalnych relacji i globalnych przemieszczeń tego
kapitału, który będzie decydował o wzroście lub upadku danego podmiotu.
Mówimy dzisiaj o tzw. rynkach finansowych. Pojęcie „rynki finansowe”,
które ukarzą Polskę z powodu braku reform emerytalnych, to odpowiedź
na mobilność kapitału, na politykę gospodarczą, a także na politykę państwa.
Jednocześnie proszę zwrócić uwagę, że tworzy się mechanizm terroryzmu
nuklearnego i innych form terroryzmu – w XXI wieku może cyberterroryzmu?
Z drugiej strony powstaje pytanie, czy świadome i silniejsze
społeczeństwa narodowe będą również społeczeństwami otwartymi. Czy
w dobie ICT, w wieku zagrożeń i poczucia lęku, będziemy w stanie utrzymać
poziom otwartości, który był siłą napędową końca XX i początku
XXI wieku? Czy pojęcie otwartości będzie dalej wartością? Jest to jedno
z podstawowych wyzwań.
Spójrzmy na to zagadnienie również z punktu widzenia nowego modelu
gospodarki. Podnoszona formuła trzeciej rewolucji przemysłowej pokazuje
ewidentny rozdział centrum intelektualnego od samej techniki produkcji
– ICT, smart-grid, nanorobotyka, biotechnologia, neuromedycyna, cyfrowy
wydruk i tzw. drukarki 3D „produkujące” narządy ludzkie wydają się rzeczą
przerażającą, bliską frankensteinowskiemu przemysłowi w funkcjonowaniu
świata, ale są poważną alternatywą przemysłową. Mimo że w tej chwili
wydaje się to bardzo abstrakcyjne, to jednak obserwując aktywność Instytutu
Nauki Weizmanna i prowadzone tam prace, a także pracę czołowych
neurofizjologów na świecie, obecny świat jest przygotowywany, by sprostać
nowym wyzwaniom. Jeżeli popatrzymy na rynek energii, „stary świat starych
wielkich producentów” zaczyna upadać i przechodzimy do formuły
prosumenta, tj. producenta i konsumenta energii, który zaczyna być wolny
od scentralizowanych źródeł energii, zaczyna sam o sobie stanowić rów-
24