Transformacja sceny europejskiej i globalnej XXI wieku. Strategie

Dr Jarosław Gowin
Przyczyny są dwie. Po pierwsze, gospodarka jest w jeszcze w takiej fazie
rozwoju, w której nie opłaca się prowadzić badań. My w większości wypadków
nie jesteśmy nawet gotowi kupować patentów na Zachodzie, my
jesteśmy na etapie kupowania maszyn na Zachodzie. Polski biznes (jeszcze)
nie generuje popytu na B+R. Po drugie, polski system nauki ma problemy
strukturalne w najgłębszym tego słowa znaczeniu. Polska nauka nie generuje
podaży B+R, a potencjał stricte naukowy jest również relatywnie niski
(widać to nie tylko po wskaźnikach patentów, ale i publikacji, cytowań itd.).
Wniosek: jedyną szansą na sukces polskich innowacji jest opracowanie
modelu (modelów) transferu wiedzy, które pozwolą na współpracę biznesu
z otwartą i kreatywną grupą naukowców z ominięciem strukturalnych barier
polskich uczelni publicznych i innych instytucji sektora B+R. Alternatywą
jest płynne przejście polskiej gospodarki z epoki „importowania maszyn”
do epoki „importowania patentów”, czyli rezygnacja z budowy prawdziwie
innowacyjnej gospodarki.
Deregulacja polityki proinnowacyjnej
Sprawa jest niestety jeszcze bardziej skomplikowana. Innowacyjna gospodarka
wymyka się dzisiaj wszelkim schematom. Kiedyś innowacyjność
oznaczała nową maszynę lub lepszą organizację produkcji. Dziś innowacyjność
polega na ciągłym przekraczaniu granic. Nieprzypadkowo najbardziej
obiecujące nowe obszary badań, jak nanotechnologia, lokują się na przecięciu
tradycyjnych nauk.
Konieczne jest myślenie w całkowicie nowym paradygmacie, bo kluczem
do sukcesu jest – może to zabrzmieć zaskakująco w moich ustach
– naukowy postmodernizm. Podstawą takiego paradygmatu jest otwartość
i wolność przedsiębiorczości. Coraz bardziej popularny jest termin „Nauka
2.0”, oznaczający naukę interaktywną, naukę ciągłej kreatywnej dyskusji,
zapraszającą różnych partnerów, a także użytkowników nowych rozwiązań
i wynalazków.
Chciałbym przywołać w tym miejscu słowa wypowiedziane przez
prof. Romana Galara na poprzedniej, IV Konferencji Krakowskiej 1 . Zdaniem
1. Zob. R. Galar, Transformacja Europy w perspektywie adaptacyjnej – rozkwit i upadek kultury eksperymentu,
w: A. Kukliński, J. Woźniak (red.), Unia Europejska. Dylematy XXI wieku, Kraków 2011.
38