Transformacja sceny europejskiej i globalnej XXI wieku. Strategie

Prof. dr hab. Grzegorz Gorzelak
w gospodarce, które są kierowane na dochody firm podejmujących działalność
finansowaną z tych środków oraz na płace ich pracowników. Dochody
te i płace przetwarzają się w efektywny popyt, stwarzający kolejne impulsy
popytowe – aż do ich wygaśnięcia po pewnym okresie. Na rysunku 1. efekt
popytowy jest obrazowany przez parabolę.
Efekt podażowy ma trwały charakter (przynajmniej w średnim okresie).
Jest on wynikiem tego, iż podejmowanie inwestycji w kapitał materialny
(głównie w infrastrukturę, ale także w majątek produkcyjny) oraz w kapitał
ludzki (edukacja, szkolenia, przeszkalania zawodowe itp.) prowadzi
do wzrostu efektywności gospodarowania, zwiększa więc podaż dóbr
i usług wytworzonych w gospodarce narodowej (regionalnej) przy danych
nakładach lub też pozwala zaoszczędzić te nakłady, które mogą być wykorzystane
na kolejne inwestycje. Efekt podażowy raz zapoczątkowany nie
wygasa, choć trudno jest wskazać na jego dynamikę. Dla uproszczenia
przyjmijmy, że jest ona stała, a więc ma graficzną postać prostej.
W założeniu efekt podażowy powinien być dodatni. Literatura nie
pozwala jednak na przyjęcie założenia, że zawsze i wszędzie ponoszone
nakłady (szczególnie jeżeli tak znaczna ich część jest przeznaczana na infrastrukturę,
jak ma to miejsce w przypadku polityki strukturalnej UE) mają
dodatni wpływ na efektywność gospodarowania. Rodriguez-Pose i Fratesi 7
stwierdzają wręcz, że takie właśnie, tradycyjne podejście, skoncentrowane
na infrastrukturze transportowej, może mieć negatywny wpływ na długofalową
konkurencyjność europejskich regionów słabo rozwiniętych. Analitycy
efektów pomocy zagranicznej (np. Pronk 8 ) wskazują, że struktura wykorzystania
pomocy może mieć różnorakie efekty dla rozwoju. Będą one nikłe
(albo wręcz ujemne), jeżeli ze środków zewnętrznych będą finansowane
przedsięwzięcia o szczególnie długim czasie zwrotu, lub gdy będą to działania
słabo ulokowane w miejscowym kontekście społeczno-gospodarczym
– jak np. tworzenie zbyt wysoko technologicznie zaawansowanych struktur
badawczo-rozwojowych i produkcyjnych w niedostosowanym do tego środowisku
społeczno-gospodarczym (było to jedną z przyczyn niepowodzenia
strategii lizbońskiej) 9 .
7. A. Rodriguez-Pose, U. Fratesi, Między rozwojem a polityką społeczną – europejskie fundusze strukturalne
w regionach Celu 1, „Studia Regionalne i Lokalne” 2004, z. 3.
8. J. P. Pronk (ed.), op. cit.
9. Dążenie do przyspieszenia rozwoju regionów słabo rozwiniętych przez lokowanie w nich parków
technologicznych czy centrów zawansowanych technologii, wspomaganych czasami nadużywaną
koncepcją „klastrów”, jest jednym z mitów rozwoju regionalnego.
254