Transformacja sceny europejskiej i globalnej XXI wieku. Strategie

Aleksander Smolar
pozytywne cechy procesu historycznego. To znaczy, raczej poprzez rozkład,
konflikty, a nie poprzez konstrukcję nowego świata.
Wielkie nadzieje przez pewien czas wiązano z grupą G7 – najbardziej
rozwiniętych państw świata; później dodano Rosję do spotkań politycznych
tej grupy, aby zaspokoić potrzeby wpływu i obecności Moskwy. Dynamiczna
sytuacja świata pogrążonego w kryzysie spowodowała powołanie do życia
grupy G20, w skład której weszły kraje nie tylko potężne militarnie i ekonomicznie,
ale również demograficznie – dbając o pewną równowagę regionalną.
Grupa ta, której powołanie wyrażać miało świadomość przeobrażeń
globalnych w świecie, odegrała pewną rolę w fazie początkowej kryzysu.
Zbiera się ona i dzisiaj, ale mało o niej słychać, co jest wyrazem małej
skuteczności grupy G20. Na krotko pojawiła się koncepcja G2 – gloszona
między innymi przez Zbigniewa Brzezińskiego – wedle której świat miał
być zdominowany i sterowany przez Stany Zjednoczone i Chiny. O tym się
dzisiaj już mniej mówi, bowiem nierealizm koncepcji jest oczywisty. Zresztą
Chiny nie przejawiają żadnej chęci brania współodpowiedzialności za świat.
Dzisiaj najpopularniejszym skrótem, z gatunku powyżej przywoływanych,
zdaje się być G0, co faktycznie oznacza, że właśnie nie ma żadnej potęgi,
żadnej grupy państw, zdolnej i gotowej do wzięcia odpowiedzialności za
świat; posiadającej możliwości narzucenia swojej woli i koncepcji globalnego
ładu reszcie świata. Nie ma też reguł, uznawanych przez wszystkie państwa.
Istnieją częściowe porozumienia, powstają bloki regionalne, tworzone są porozumienia,
które mają częściowo charakter symboliczny, lub wręcz na poły
fikcyjny, jak w przypadku wymyślonej w sferach biznesu grupy BRICKS
(Brazylia, Rosja, Indie, Chiny i Południowa Afryka), którą łączy jedynie
mniej czy bardziej radykalna opozycja wobec starych potęg zachodnich.
Opis obecnej sytuacji globalnej wymaga uwzględnienia faktu spadku
potegi Stanów Zjednoczonych i szerzej Zachodu. Interpretacje tego procesu
i jego głębi różnią się u różnych autorów. Odmienne są poziomy pesymizmu
i optymizmu. Jedni dowodzą bezwzględnego upadku Zachodu i radykalnego
przesunięcia centrów władzy i wpływów z Zachodu i północy na Wschód
i południe, od Ocenau Atlantyckiego do Oceanu Spokojnego. Inni formułują
tezę bardziej umiarkowaną, iż w istocie następuje jedynie relatywne osłabienie
potęgi Zachodu w wyniku nie tyle jego upadku, ile przyśpieszonego rozwoju
nowych potęg, przede wszystkim Chin i Indii. Jest to następstwo procesów
globalizacji i istotnych zmian demograficznych w świecie. Niezależnie od
50