Assisting the older driver - SWOV

Samenvatting
Verkeersveiligheidsmaatregelen kunnen het overlijdensrisico van
toekomstige ouderen verder verlagen. Het vervolg van dit proefschrift gaat
in op twee specifieke maatregelen: infrastructurele aanpassingen en
bestuurdersondersteuningssystemen die de rijtaak vergemakkelijken.
In Hoofdstuk 4 wordt nagegaan op welke punten ondersteuning van de
rijtaak het meest gewenst is. Daarbij wordt als uitgangspunt genomen dat
ondersteuning van de rijtaak alleen tot een verbetering van de
verkeersveiligheid kan leiden als de relatief zwakke punten van de
automobilist worden ondersteund. Om te achterhalen wat de zwakke en
sterke punten van de oudere automobilist zijn, worden vier theoretische
invalshoeken bestudeerd: Fullers taakbekwaamheidsmodel, de ergonomische
benadering, de cognitief psychologische benadering en die van de
speltheorie. Het resultaat is een lijst met de relatief zwakke punten van de
oudere automobilist en de problemen die hij daardoor in het verkeer kan
ondervinden (zie Tabel 4.2). Vervolgens wordt een inschatting gemaakt van
de relevantie die deze zwakke punten hebben voor de verkeersveiligheid.
Hiervoor zijn gegevens van Malaterre en Fontaine (1993) gebruikt over het
percentage ongevallen dat voorkomen zou kunnen worden als in een
bepaalde informatiebehoefte van de mens zou worden voorzien (zoals
informatie over voertuigen die zich in de dode hoek bevinden). De conclusie
is dat de volgende vier (combinaties van) zwakke punten van de oudere
automobilist het meest relevant zijn voor de verkeersveiligheid:
• verminderde waarneming van beweging en contrastgevoeligheid;
• beperkte perifere visie en afgenomen flexibiliteit van de nek;
• afgenomen selectieve aandacht;
• tragere informatieverwerking en besluitvorming, afname van de
verdeelde aandacht en slechtere prestatie onder tijdsdruk.
Daarbij moet wel worden opgemerkt dat deze relatief zwakke punten lang
niet altijd tot ongevallen leiden. Veel zwakke punten kunnen namelijk
worden gecompenseerd. Verkeersproblemen zullen pas ontstaan wanneer er
sprake is van een combinatie van verschillende zwakke punten die
compensatie binnen de beschikbare tijd onmogelijk maakt. Problemen die
voortkomen uit de bovengenoemde zwakke punten kunnen worden voorkomen
door hulpmiddelen die respectievelijk:
• de aandacht richten op naderend verkeer;
• attenderen of zicht geven op verkeersdeelnemers die zich in de dode
hoek bevinden;
249