Untitled

More documents

Recommendations

Info

268 LITERATÛRZINÂTNE, FOLKLORISTIKA, MÂKSLA izvirza tçzi, ka, apzinoties savu patîbu (hon’i) un vienlaikus ar cieòu izturoties pret cita patîbu, kosmopolîtisms (sekaishugi), individuâlisms (kojinshugi) un nacionâlisms (kokkashugi) papildina viens otru, eksistçjot harmoniskâ vienîbâ. 11 Proti, indivîds, nacionâlâ kultûra un pasaules kultûra Soseki skatîjumâ eksistç nesaraujamâ saistîbâ. Individuâlâ patîba paredz piederîbu nacionâlajai kultûrai un vienlaikus pasaules kultûrai, savukârt nacionâlâs kultûras identitâti var konstituçt attiecîbâ pret citu kultûru un vienlaikus pasaules kultûru kâ visaptveroðu vienîbu. Mçs varam izvirzît hipotçzi, ka Soseki lekcijâ formulçtâ ideja par pasaules kultûru kâ visaptveroðu veselumu, kas neizslçdz, tieði otrâdi, paredz tâs atseviðío sastâvdaïu atðíirîbu, iezîmç jaunu pavçrsienu Taisjo perioda Japânas un Rietumu interkulturâlo attiecîbu problçmas risinâjumâ. Proti, Japânas un Rietumu kultûra tiek skatîti kâ dialektiski pretstati, atzîstot, ka to vienîba veido pasaules kultûru kâ augstâko pakâpi. Lîdz ar to aktuâla kïûst nepiecieðamîba sniegt nacionâlâs kultûras definîciju un interpretâciju, jo tikai tâdçjâdi iespçjams ne tikai saglabât nacionâlo identitâti, bet arî sniegt noteiktu ieguldîjumu pasaules kultûrâ. Arî Vacudzi Tecuro agrînajos darbos nedalîtu apbrînu par Rietumu sasniegumiem kultûras jomâ pamazâm nomaina atziòa par nepiecieðamîbu izprast Japânas senatnes kultûru, lai tâdçjâdi pamatotu Japânas harmonisku iekïauðanos pasaules kultûras kontekstâ. Vacudzi pirmie nozîmîgâkie darbi “Pçtîjums par Nîèes filozofiju” (Nîchie kenkyû, 1913) un “Sçrens Kirkegors” (Sçren Kçrukegôru, 1915) veltîti Rietumu filozofijas analîzei, bet kopð 1920. gada, kad iznâk “Svçtceïojums uz senajiem tempïiem” (Koji junrei, 1919), filozofs aizvien vairâk pievçrðas Japânas kultûras interpretâcijas problçmai, publicçjot virkni pçtîjumu kultûras un mâkslas vçstures jomâ. Krâjuma “Elku restaurâcija” pirmajâ, 1916. gadâ sarakstîtajâ esejâ Vacudzi runâ par pavçrsienu cilvçka dzîvç, kas prasa veco vçrtîbu pârvçrtçðanu un jaunu radîðanu, tâ iezîmçjot arî pagrieziena punktu savâ intelektuâlajâ biogrâfijâ. 12 Diemþçl Vacudzi izvçlçtais vârds ‘tenkô’, t. i., ‘pavçrsiens’, 20. gs. 30. gados iegûst negatîvas politiskas konnotâcijas, kas saglabâjuðâs lîdz mûsdienâm. Vârds ‘tenkô’ 30. gadu militârisma un nacionâlisma eskalâcijas laikâ ticis plaði lietots, lai apzîmçtu kreisi noskaòoto intelektuâïu publisku atteikðanos no savas pârliecîbas, vismaz ârçji atzîstot oficiâlâs nacionâlistiskâs ideoloìijas pareizîbu. Lîdz ar to daudzi Vacudzi filozofijas pçtnieki, arî Roberts Bellâ (Robert N.Bellah), interpretç Vacudzi tenkô kâ pâreju no Eiropas filozofiskâs tradîcijas universâlisma uz ðauri nacionâlistisku partikulârismu un Japânas nâcijas un kultûras unikalitâtes glorifikâciju, kâ atteikðanos no modernizâcijas un eiropeizâcijas sludinâtâ racionâlisma, individuâlisma un universâlisma ideâla, lai pievçrstos japâòu tautas (minzoku) kolektîvâs eksistences pamatu meklçjumiem senâs Japânas kultûrâ. 13 Bellâ oponç La Flçrs (La Fleur), norâdot, ka ðâds skaidrojums nepieïaujami vienkârðo problçmu, jo Vacudzi agrînajos darbos, arî “Elku restaurâcijâ” iekïautajâs esejâs, jauðama kritiska attieksme kâ pret virspusçji izprastu universâlismu, tâ arî pret ðauru nacionâlismu. Saskaòâ ar La Flçra uzskatu, Vacudzi “Elku restaurâcija” un “Svçtceïojums uz senajiem tempïiem” lasâmi kâ kultûras kritika, kas vçrsta pret Meidzi periodâ (1868–1912) pieïautajâm kïûdâm Rietumu civilizâcijas sasniegumu adaptâcijâ un Japânas kultûras mantojuma izvçrtçðanâ. 14 Tâdçjâdi arî Vacudzi esejas, kurâs aplûkota Japânas kultûras problçma, bûtu iekïaujamas darbos, kas norâda uz Taisjo periodâ vçrojamo intelektuâlâs paradigmas maiòu.
Ilze Paegle. Japâna pasaules kultûras kontekstâ: kultûras interpretâcija Vacudzi Tecuro .. 269 Kâ Bellâ, tâ arî La Flçrs norâda, ka Vacudzi “Elku restaurâcija” ir sava veida prelûdija tâdiem vçlâkajos gados publicçtajiem darbiem kâ “Svçtceïojums uz senajiem tempïiem” un “Pçtîjumi Japânas kultûras vçsturç” (Nihon seishin–shi kenkyû, 1926), taèu neskaidrs paliek jautâjums, vai ðos darbus iespçjams saistît ar agrâk publicçtajiem Nîèes un Kirkegora filozofijas analîzei veltîtajiem apcerçjumiem. Karube Tosio (Karube Toshio) uzskata, ka “Elku restaurâciju” var aplûkot kâ loìisku turpinâjumu Vacudzi pirmajiem darbiem, norâdot, ka ðî krâjuma pirmajâ esejâ minçtais tenkô saistâs ar konkrçtiem notikumiem autora dzîvç. Ap 1911. gadu Vacudzi atsakâs no studenta gadu literârajâm ambîcijâm un estçtiskâ ideâla absolutizâcijas. Estçtiskais ideâls, kas izslçdz morâlisko jâbûtîbu, Vacudzi skatîjumâ ir tikai mçìinâjums maskçt bezatbildîbu un egoismu, tâtad to nevar uzskatît par augstâko cilvçka patîbas realizâciju. 15 Cilvçka patîbas realizâciju var panâkt tikai nemitîgas pilnveidoðanâs, personîbas attîstîbas gaitâ. Proti, saskaòâ ar Karubes uzskatu, Vacudzi tenkô interpretçjams kâ pievçrðanâs jautâjumam par personîbas pilnveidoðanâs iespçjâm, kas atbilst Taisjo periodâ aktuâlajam kultivâcijas (kyôyôshugi) un personîbas pilnveidoðanâs ideâlam. Jâatzîmç, ka arî 1913. un 1915. gadâ tapuðajos pçtîjumos Vacudzi interpretç Nîèes un Kirkegora filozofiju no personâlisma pozîcijâm, uzsverot, ka Nîèes pârcilvçks simbolizç iespçju attîstît ikvienâ cilvçkâ slçptâs iespçjas, tâdçjâdi realizçjot dzîves patieso bûtîbu (seikatsu no honshitsu). Ðâda personîbas attîstîba ir paðas dzîves attîstîba, tâs pacelðanâs augstâkâ pakâpç. Egoisma un altruisma morâliskais pretstats tiek atcelts, jo pati morâle ir sasniegusi augstâku pakâpi. Tâ kâ ir realizçta paðâ dzîvç slçptâ potenciâla attîstîba, ðî pakâpe bûtu jâuzskata par morâlisku ideâlu. 16 Pilnveidoðanâs kâ nepiecieðamîba realizçt cilvçkâ slçptâs iespçjas, tâdçjâdi sasniedzot augstâku, pilnvçrtîgâku dzîves attîstîbas pakâpi, ir tçma, kas pastâvîgi atkârtojas arî “Elku restaurâcijas” esejâs, tâ ïaujot saskatît saistîbu ar Rietumu filozofijas analîzei veltîtajiem darbiem, taèu ap 1916.–1917. gadu rakstîtajâs esejâs ðî tçma iegûst jaunu nozîmi. Vacudzi norâda, ka spçja realizçt savu patîbu piemît ne tikai ikvienam atseviðíam indivîdam, bet arî veselai kultûrai. Vacudzi definç kultûru kâ vienotu procesu, kurâ iekïaujas visa cilvçce, virzoties uz vienotu mçríi, kas interpretçts kâ nepiecieðamîba sasniegt pârcilvçka ideâlu. 17 Tiek norâdîts, ka ðî procesa gaitâ cilvçce pamazâm aizvien skaidrâk apzinâs savu vienîbu un kopçjo mçríi, un tâdçjâdi top pasaules kultûra kâ vienota vçrtîbu sistçma. Tas ir iespçjams, jo, neraugoties uz atseviðíu kultûru atðíirîbâm, vienotâ pasaules kultûrâ tâs apvieno kopçjais, mistiski universâlais pamats, kas Vacudzi izpratnç ir pati dzîve. Proti, vienotâ pasaules kultûras veidoðanâs procesâ, ko Vacudzi izprot kâ nemitîgu pilnveidoðanos, tiekðanos uz aizvien augstâku attîstîbas pakâpi, organiski iekïaujas gan ikviena atseviðía indivîda, gan arî atseviðíu kultûru, arî Grieíijas un Indijas, unikâlâ pieredze. 18 Tâtad lîdzîgi Soseki Vacudzi savâ kultûras definîcijâ tiecas ietvert un apvienot individuâlo, nacionâlo un universâlo aspektu, turklât skatît kultûru dinamiskâ attîstîbas procesâ. Protams, ðo vîziju par pasaules kultûru kâ nemitîgu un aizvien apzinâtâku pilnveidoðanâs procesu vienlîdz ietekmçjusi gan Nîèes ideja par pârcilvçku, gan Hçgeïa vçstures filozofija, taèu nepiecieðams atzîmçt, ka Vacudzi interpretâcijâ vienotajâ pasaules kultûras procesâ kâ neatòemamas un vienlîdzîgas sastâvdaïas organiski iekïaujas arî Âzijas kultûras – ideja, kuras trûkst Rietumu 19. gs. filozofu darbos.
Page 4 and 5:
UDK 82.0:821+398+7(082) Li 848 Galv
Page 6 and 7:
6 LITERATÛRZINÂTNE, FOLKLORISTIKA
Page 8 and 9:
8 LITERATÛRZINÂTNE, FOLKLORISTIKA
Page 10 and 11:
10 LITERATÛRZINÂTNE, FOLKLORISTIK
Page 12 and 13:
Page 14 and 15:
Page 16 and 17:
Page 18 and 19:
Page 20 and 21:
Page 22 and 23:
Page 24 and 25:
LATVIJAS UNIVERSITÂTES RAKSTI. 200
Page 26 and 27:
Page 28 and 29:
Page 30 and 31:
Page 32 and 33:
Page 34 and 35:
Page 36 and 37:
Page 38 and 39:
Page 40 and 41:
Page 42 and 43:
Page 44 and 45:
Page 46 and 47:
Page 48 and 49:
Page 50 and 51:
Page 52 and 53:
Page 54 and 55:
Page 56 and 57:
Page 58 and 59:
Page 60 and 61:
Page 62 and 63:
Page 64 and 65:
Page 66 and 67:
Page 68 and 69:
Page 70 and 71:
Page 72 and 73:
Page 74 and 75:
Page 76 and 77:
Page 78 and 79:
Page 80 and 81:
Page 82 and 83:
Page 84 and 85:
Page 86 and 87:
Page 88 and 89:
Page 90 and 91:
Page 92 and 93:
Page 94 and 95:
Page 96 and 97:
Page 98 and 99:
Page 100 and 101:
100 LITERATÛRZINÂTNE, FOLKLORISTI
Page 102 and 103:
Page 104 and 105:
Page 106 and 107:
Page 108 and 109:
Page 110 and 111:
Page 112 and 113:
Page 114 and 115:
Page 116 and 117:
Page 118 and 119:
Page 120 and 121:
Page 122 and 123:
Page 124 and 125:
Page 126 and 127:
Page 128 and 129:
Page 130 and 131:
Page 132 and 133:
Page 134 and 135:
Page 136 and 137:
Page 138 and 139:
Page 140 and 141:
Page 142 and 143:
Page 144 and 145:
Page 146 and 147:
Page 148 and 149:
Page 150 and 151:
Page 152 and 153:
Page 154 and 155:
Page 156 and 157:
Page 158 and 159:
Page 160 and 161:
Page 162 and 163:
Page 164 and 165:
Page 166 and 167:
Page 168 and 169:
Page 170 and 171:
Page 172 and 173:
Page 174 and 175:
Page 176 and 177:
Page 178 and 179:
Page 180 and 181:
Page 182 and 183:
Page 184 and 185:
Page 186 and 187:
Page 188 and 189:
Page 190 and 191:
Page 192 and 193:
Page 194 and 195:
Page 196 and 197:
Page 198 and 199:
Page 200 and 201:
Page 202 and 203:
Page 204 and 205:
Page 206 and 207:
Page 208 and 209:
Page 210 and 211:
Page 212 and 213:
Page 214 and 215:
Page 216 and 217:
Page 218 and 219: 218 LITERATÛRZINÂTNE, FOLKLORISTI
Page 222 and 223: LATVIJAS UNIVERSITÂTES RAKSTI. 200
Page 278: LU Akadçmiskais apgâds Baznîcas
show all

Untitled

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?