Liber tertius

estCAP. XXI.] LIBER TERTIUS. 43 ^et secundum distinccionem policiarum, de quibus 111°Politicorum, ut declarat Archidiaconus. Et conformiterad istam divisionem legis loquitur Aristoteles primoRethoricorum XI°: Lex, inquit, hec p}'opria, hec autem5 commiinis, dico autem propriam secundum quam scriptamciviliter vivunt, communem autem quecunque non scriptaaput omnes videatur. Unde infra capitulo XV° dicit,174" quod lex propria est singulis determinata ad se|ipsos,sive scripta sive non scripta, communem autem quelosecundum naturam; quod probat ex hoc quod illamamant omnes consencientes in ipsam. Unde V° Ethic.capitulo XII° ponit duplicem differenciam harum legum:prima quod lex nature est ubique eadem apud omnes,lex vero positiva variatur; secunda quia lex nature perib se videtur ut principiujn demonstrandi, lex vero positivaelicitur opinative ex lege nature cum circumstanciis particularibusracione quarum capit multiplicem varietatem;et sequitur opinionem; ad istum sensum exponit Aristotelemsanctus Thomas.20 Ex quibus videtur quod iste sanctus theologus et istemagnus philosophus qui tam crebro inculcant civile etciviliter nescierunt fundare istam arguciam : Ista lex estpertinens civitati, ergo est lex civilis. Nam lex naturecommunis omni homini, maxime pertinet civitati et25 tamen uterque distinguit cum canonistis inter ipsam etlegem civilem. Sicut ergo non sequitur: homo creavitmundum, ergo creavit ipsum humanitus, ita non sequitur:iste civis celestis vivit inter homines, ergo civiliter,dicente Aristotele capitulo IX° quod solum politicus3o operativus vivit civiliter, proptcr quod, inquit, civiliterconversari hos solum dicunt; soli enim operantur isti,super quo dicit sanctus Thomas quod solum ipsi, qui174'' subiecti sunt prudencie politice, que circa singularia|operabilia cuiusmodi sunt exequentes leges positivas35 dicunt conversari civiliter,F Unde X° Ethicor. VIII° capitulo distinguens inter felicitatempoliticam vel practicam et felicitatem specula-4. Reth. XI (sic). 9. aulem. Adde: dico. i5. Cod.: principia =p')-!"- 18. sensum. Adde: quem. 21. civile. Adde: ius.2. 1. c. dist. II. 4. Cf. Rhetorica ad Alexandrum, cap. Iet Rhetorices I, cap. XV. 1 3. Arist. Eth. Nicom. V, cap. V. (?)2Q. Cf. Aristot. Polit. IV, cap. I et saepe alias. 36. Eth. Nic.1. X, cap. VIII loosely quoted.