3 01 Slachtofferhulp en herstelbemiddeling - WODC

More documents

Recommendations

Info

Justitiële verkenningen, jrg. 27, nr. 3, 2001 105 Mede op grond van deze ervaringen dijt de toepassing van bemiddeling, groepsoverleg en opgelegde gemeenschapsdienst steeds verder uit, ook naar zware delicten die zeer diepgaand leed en fatale schade hebben veroorzaakt, met betrokkenen die aanvankelijk uiterst vijandig tegenover elkaar staan. Vormen van bemiddeling worden zelfs toegepast tussen daders van levensdelicten en nabestaanden van de slachtoffers. 5 In Nieuw-Zeeland kan de jeugdrechtbank geen enkele maatregel opleggen, tenzij een family group conference is geprobeerd. Daar worden dus alle jeugddelicten herstelrechtelijk aangepakt, met uitzondering van levensdelicten. In België, waar de toepassing van gemeenschapsdienst wettelijk niet is afgebakend, leggen veel jeugdrechters deze maatregel op aan jongeren met een zware delictenscore, en dikwijls nadat andere maatregelen hebben gefaald (Geudens, 1996). 6 Wat zijn de mogelijkheden wanneer het slachtoffer en de dader geen overeenkomst bereiken, of wanneer het delict zo ernstig is dat de impact ervan het concrete slachtoffer en de lokale gemeenschap ver overstijgt? 7 De eerder genoemde ‘diversionisten’ leggen daar de grens van het herstelrecht, terwijl de ‘maximalisten’ de mogelijkheden tot herstelgerichte dwanguitoefening onderzoeken. In principe moet de zaak dan bij de rechtbank belanden, maar ook daar moeten de sancties zoveel mogelijk herstelgericht zijn, ten bate van het slachtoffer en van de verstoorde openbare orde. Dat kan bijvoorbeeld door restitutie of vergoeding op te leggen, of arbeid ten voordele van een slachtofferfonds, of gemeenschapsdienst. Indien de zorg voor openbare veiligheid het vereist, kan de dader worden opgesloten, maar daarbinnen kan de uitvoering van deze sancties worden georganiseerd. Vanzelfsprekend is het ‘herstelgehalte’ van dergelijke sancties niet even groot als bij de vrijwillig aangegane verbintenissen. Maar toch blijven ze te verkiezen boven de klassieke strafrechtelijke of jeugdstrafrechtelijke sancties, omdat ze, zoals eerder aangestipt meer kans maken op efficiëntie en meer ethisch verantwoord zijn. De aanvaarding van dwang in de oplegging van herstelrechtelijke sancties houdt de noodzaak in voor rechtswaarborgen. Het is een vraag of de rechtswaarborgen in het herstelrecht identiek moeten zijn aan wat in het strafrecht geldt, maar dat zou ons hier te ver leiden. 8 5 Men moet zich echter afvragen of het hier nog echt om een herstelrechtelijk proces gaat, dan wel om een vorm van - zeer lovenswaardige - groepstherapie (Umbreit, 1999). Ook in het pas gestarte Belgische experiment met ‘Herstelgericht groepsoverleg’ (een vertaling en aanpassing van het Nieuw Zeelandse begrip ‘family group conference’ aan onze West Europese context) wordt uitdrukkelijk geopteerd voor ernstige delicten. Dat lijkt te lukken, want de eerste twee verwijzingen gaan over feiten met ernstig en herhaald groepsgeweld en over een gewapende overval op een restaurant. 7 In principe is in elk misdrijf het openbare belang betrokken, maar parketten zien in dat het openbare belang vaak beter gediend is door de afhandeling over te laten aan constructief overleg tussen dader en slachtoffer, en rechtsvervolging daaraan ondergeschikt te laten. 8 Ik deed daar een poging toe in Walgrave, 2000a.
Herstelrecht en strafrecht 106 Staat ‘het publiek’ open voor de herstelrechtelijke aanpak? In meerdere landen werd een deel van ‘het publiek’ bevraagd naar hun bereidheid om herstelrechtelijke ingrepen te aanvaarden, ter vervanging van een strafsanctie. Telkens weer geeft een meerderheid van de respondenten de voorkeur aan een herstelgericht antwoord, eerder dan een bestraffing van de dader. De neiging om punitief op delicten te reageren berust op een soort reflexmatige respons, zonder dat men bij de realiteit heeft stil gestaan. Zodra de respondenten worden ingelicht over de omstandigheden van het delict, de diverse reactiemogelijkheden en over de feitelijke gevolgen (bijvoorbeeld over het leefregime in de gesloten instellingen of over de kansen op herstel voor het slachtoffer indien een gevangenisstraf wordt opgelegd), daalt de punitiviteit ten voordele van de restitutie (Sessar, 1999). Sessar zelf legde 38 misdrijfcasussen voor aan niet professionelen en professionelen. Van het gewone publiek koos een grote meerderheid voor de ‘restitutieve opties’, vaak onder gerechtelijke controle. Eventuele recidive bij de dader veranderde weinig aan deze opties. Maar de politieofficieren, parketmagistraten en rechters kozen veel minder voor de herstelopties en bleven de voorkeur geven aan straffen. Sessar’s conclusie is dat ‘… the conception of the public’s strong punitive sentiments is a myth’ (1999, p. 301), en ‘The reality is that the conditions determining the legal system’s operations are dictated not by the members of society but by the system itself’ (1999, p. 293). Men moet niet zeuren. Herstelrecht is uitvoerbaar. De beschikbare gegevens laten zien dat slachtoffers en daders elkaar kunnen vinden en tot overeenkomsten komen, dat het maatschappelijk belang inzake normbevestiging, veiligheid en rust ermee is gediend, en dat het publiek ervoor open staat. De belangrijkste hinderpaal ligt in de weerstand bij degenen die beroepsmatig ingesteld zijn op een strafrechtelijke aanpak van de criminaliteit. Maar vanzelfsprekend blijft het tot nu toe gaan om een relatief beperkte praktijk, uitgevoerd in meestal relatief bevoorrechte omstandigheden. De vraag blijft wat zal gebeuren wanneer herstelrecht de ‘wittebroodsjaren’ achter de rug heeft en de dienst uitmaakt in een alledaagse routinematige praktijk. Ook moet het wetenschappelijk onderzoek dat de voorlopig zeer positieve balans voorlegt nog veel methodische moeilijkheden overwinnen. Besluit Herstelrecht is een project in de steigers. Op grond van de beschikbare ervaringen en wetenschappelijke literatuur, is de hoop gewettigd dat een derde weg wordt gevonden in de reactie op criminaliteit die meer constructieve mogelijkheden inhoudt voor het slachtoffer, de samenleving en de dader. In die derde weg is de gerechtelijke interventie prioritair georiënteerd op het herstel van de schade, van welke aard ook. Binnenin het kader van herstelrecht kan aandacht blijven gaan naar de rehabilita-
Page 1 and 2:
3 Justitiële verkenningen jaargang
Page 3 and 4:
Colofon Justitiële verkenningen is
Page 5 and 6:
Justitiële verkenningen, jrg. 27,
Page 7 and 8:
Page 9 and 10:
Page 11 and 12:
De professionalisering van slachtof
Page 13 and 14:
Page 15 and 16:
Page 17 and 18:
Page 19 and 20:
Page 21 and 22:
Evaluatie regelgeving Terwee De bev
Page 23 and 24:
Evaluatie regelgeving Terwee 22 Fig
Page 25 and 26:
Evaluatie regelgeving Terwee 24 Fig
Page 27 and 28:
Evaluatie regelgeving Terwee 26 dan
Page 29 and 30:
Evaluatie regelgeving Terwee 28 den
Page 31 and 32:
Evaluatie regelgeving Terwee 30 zet
Page 33 and 34:
Slachtoffers in de strafrechtsplegi
Page 35 and 36:
Page 37 and 38:
Page 39 and 40:
Page 41 and 42:
Page 43 and 44:
Page 45 and 46:
Nederlandse slachtofferbeleid in ee
Page 47 and 48:
Page 49 and 50:
Page 51 and 52:
Page 53 and 54:
Page 55 and 56: Nederlandse slachtofferbeleid in ee
Page 57 and 58: Nederlandse slachtofferbeleid in ee
Page 59 and 60: Het getraumatiseerde slachtoffer Be
Page 61 and 62: Het getraumatiseerde slachtoffer 60
Page 71 and 72: Bemiddeling in relatie tot het stra
Page 83 and 84: Herstelbemiddeling in de praktijk 8
Page 99 and 100: Herstelrecht en strafrecht 98 herst
Page 101 and 102: Herstelrecht en strafrecht 100 meth
Page 103 and 104: Herstelrecht en strafrecht 102 intr
Page 105: Herstelrecht en strafrecht 104 De t
Page 109 and 110: Herstelrecht en strafrecht 108 Lite
Page 111 and 112: Family group conferencing Kantteken
Page 113 and 114: Family group conferencing 112 klein
Page 115 and 116: Family group conferencing 114 immer
Page 117 and 118: Family group conferencing 116 en mo
Page 119 and 120: Family group conferencing 118 daris
Page 121 and 122: Family group conferencing 120 onder
Page 123 and 124: De andere kant van het gelijk Straf
Page 125 and 126: De andere kant van het gelijk 124 v
Page 127 and 128: De andere kant van het gelijk 126 B
Page 129 and 130: De andere kant van het gelijk 128 H
Page 131 and 132: De andere kant van het gelijk 130 o
Page 133 and 134: De andere kant van het gelijk 132 l
Page 139 and 140: De andere kant van het gelijk 138 -
Page 141 and 142: De andere kant van het gelijk 140 o
Page 143 and 144: De andere kant van het gelijk 142 h
Page 145 and 146: Bijlage International Victimology W
Page 147 and 148: Bijlage International Victimology W
Page 149 and 150: Summaries 148 Justitiële verkennin
Page 151 and 152: Summaries 150 Mediation in relation
Page 153 and 154: Journaal Het WODC op Internet: www.
Page 155 and 156: Journaal 154 Plaats: Congresgebouw
Page 157 and 158:
Journaal 156 Centre for advanced ac
Page 159 and 160:
Literatuuroverzicht 158 jaarlijks o
Page 161 and 162:
Literatuuroverzicht 160 7 McNulty,
Page 163 and 164:
Literatuuroverzicht 162 Gevangenisw
Page 165 and 166:
Literatuuroverzicht 164 15 Walker,
Page 167 and 168:
Literatuuroverzicht 166 openbare in
Page 169 and 170:
Literatuuroverzicht 168 komen achte
Page 171 and 172:
Boeken en rapporten 170 kosteloos v
Page 173 and 174:
Boeken en rapporten 172 Heiden-Atte
show all

3 01 Slachtofferhulp en herstelbemiddeling - WODC

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?