3 01 Slachtofferhulp en herstelbemiddeling - WODC

More documents

Recommendations

Info

Slachtoffers in de strafrechtspleging Enige recente ontwikkelingen P. van Dijk * Wie zich verdiept in de positie van slachtoffers in de Nederlandse strafrechtspleging kan tot het oordeel komen dat slachtoffers van delicten in de afgelopen jaren winst geboekt hebben. Bestaande wettelijke schadevergoedingsvoorzieningen zoals de voeging als benadeelde partij zijn niet zo lang geleden gewijzigd om tegemoet te komen aan de materiële en immateriële belangen van slachtoffers. Bij de afdoening van strafzaken besteden strafrechtsfunctionarissen naar eigen zeggen meer aandacht aan slachtoffers. Als we de beleidsstukken van de politie, het openbaar ministerie en het ministerie van justitie mogen geloven is de invloed van slachtoffers op het verloop van strafzaken aanmerkelijk toegenomen. Maar blijkbaar willen slachtoffers meer. Niet zo lang geleden pleitte een ouder van een vermoord kind voor de mogelijkheid om vastgelopen opsporingsonderzoeken te laten herbeoordelen door een tweede opsporingsteam. ‘Een frisse blik, dat helpt tegen tunneldenken’, zobecommentarieerde een justitiefunctionaris dit idee welwillend. Ook spreekrecht voor slachtoffers tijdens het onderzoek op de terechtzitting is weer bespreekbaar. ‘Drama op de terechtzitting, daar komen problemen van’, vond minister Korthals van Justitie. Slachtofferwensen worden, ondanks de vermeende victimalisering van de strafrechtspleging (Buruma, 1994) en de moraal (Boutellier, 1993), nog steeds niet zonder slag of stoot klakkeloos ingevoerd. Slachtoffers die hun materiële en immateriële belangen in de loop van het strafgeding willen (laten) behartigen staan onder regie van strafrechtsfunctionarissen. Functionarissen van politie en openbaar ministerie bepalen in belangrijke mate de aan slachtoffers toekomende ruimte in strafzaken, waarin het niet langer gaat om de conflicten tussen slachtoffers en daders, maar om conflicten tussen strafrechtsfunctionarissen en daders. De strafrechtelijke overheid ontneemt slachtoffers hun conflicten, zo stelden strafrechtscritici in de jaren zeventig van de vorige eeuw (Christie, 1977, p. 1; Hulsman, 1977, p. 583). Dit artikel is geschreven vanuit de gedachte dat het paternalistische karakter van slachtoffervoorzieningen in de strafrechtspleging verande- * De auteur is als onderzoeker verbonden aan Criminologisch Instituut Bonger (UvA), te Amsterdam. 31
Slachtoffers in de strafrechtspleging 32 ring behoeft. Het in Nederland vigerende systeem van strafrechtstoepassing geeft slachtoffers te weinig invloed op de uitkomst van strafprocedures. Er is niet voorzien in regelingen voor slachtoffers om, als ze (óók in immateriële zin) genoegzaam schadeloos gesteld zijn, op de noodrem van strafprocedures te trappen. In gevallen van veelvoorkomende vormen van delicten volstaat het daders te brengen tot schadevergoeding in civielrechtelijke zin. Strafrechtsfunctionarissen hebben daarin hoofdzakelijk een faciliterende functie. Bij ernstige vormen van criminaliteit, bijvoorbeeld de levens- en zedendelicten, moeten strafrechtsfunctionarissen slachtoffers die dat wensen meer dan nu het geval is en, zoals we later zullen zien, voordat opsporingsonderzoeken vastlopen, betrekken in de besluitvormingsprocessen in de strafrechtspleging. In dit artikel geef ik een impressie van enige recente ontwikkelingen in wetgeving en beleid die de positie van slachtoffers in de strafrechtspleging beïnvloeden. In mijn beschrijving volg ik de onderscheiden fasen in het verloop van strafprocedures. Allereerst besteed ik voor de fase van het voorbereidend onderzoek aandacht aan de inwerkingtreding van de nieuwe richtlijnen slachtofferzorg en de tweede beoordeling van vastgelopen opsporingsonderzoeken. Daarna bespreek ik de parlementaire discussies over de waarborgen rond de vervolging. Voor het eindonderzoek in strafzaken bespreek ik de toenemende rechtsbijstand voor slachtoffers als ze zich als ‘benadeelde partij’ willen voegen in het strafproces en ga ik in op de discussies rond het spreekrecht voor slachtoffers. Tot slot komen de mogelijkheden van een afzonderlijke rechterlijke instantie voor (kleine) vorderingen als alternatief voor strafprocedures aan bod. Slachtoffers in de fase van het voorbereidend onderzoek De nieuwe richtlijnen slachtofferzorg Slachtoffers en strafrechtsfunctionarissen zijn in de strafrechtspleging in zekere zin van elkaar afhankelijk: slachtoffers die strafrechtelijke interventie verlangen in wat hen is overkomen moeten aangifte bij de politie doen. In het geval functionarissen van de politie en het openbaar ministerie niets zien in opsporing en vervolging houden strafzaken, bij het ontbreken van eigen dagvaardingsmogelijkheden voor slachtoffers, simpelweg op. Anderzijds zijn politiefunctionarissen afhankelijk van de aangiftebereidheid van burgers. De omvang van de zelfstandig door de politie opgespoorde delicten is in vergelijking met de aangiftes te verwaarlozen. Ook de strafrechtelijke bewijslevering is zonder slachtoffers vaak moeilijk denkbaar. Deze wederzijdse afhankelijkheid drukt een stempel op de discussies rond het slachtofferbeleid van politie en openbaar ministerie in de voorfase van strafprocedures. De centrale vraag is steeds welke belangen het
Page 1 and 2: 3 Justitiële verkenningen jaargang
Page 3 and 4: Colofon Justitiële verkenningen is
Page 5 and 6: Justitiële verkenningen, jrg. 27,
Page 11 and 12: De professionalisering van slachtof
Page 21 and 22: Evaluatie regelgeving Terwee De bev
Page 23 and 24: Evaluatie regelgeving Terwee 22 Fig
Page 25 and 26: Evaluatie regelgeving Terwee 24 Fig
Page 27 and 28: Evaluatie regelgeving Terwee 26 dan
Page 29 and 30: Evaluatie regelgeving Terwee 28 den
Page 31: Evaluatie regelgeving Terwee 30 zet
Page 35 and 36: Slachtoffers in de strafrechtsplegi
Page 45 and 46: Nederlandse slachtofferbeleid in ee
Page 59 and 60: Het getraumatiseerde slachtoffer Be
Page 61 and 62: Het getraumatiseerde slachtoffer 60
Page 71 and 72: Bemiddeling in relatie tot het stra
Page 83 and 84:
Herstelbemiddeling in de praktijk 8
Page 85 and 86:
Page 87 and 88:
Page 89 and 90:
Page 91 and 92:
Page 93 and 94:
Page 95 and 96:
Page 97 and 98:
Page 99 and 100:
Herstelrecht en strafrecht 98 herst
Page 101 and 102:
Herstelrecht en strafrecht 100 meth
Page 103 and 104:
Herstelrecht en strafrecht 102 intr
Page 105 and 106:
Herstelrecht en strafrecht 104 De t
Page 107 and 108:
Herstelrecht en strafrecht 106 Staa
Page 109 and 110:
Herstelrecht en strafrecht 108 Lite
Page 111 and 112:
Family group conferencing Kantteken
Page 113 and 114:
Family group conferencing 112 klein
Page 115 and 116:
Family group conferencing 114 immer
Page 117 and 118:
Family group conferencing 116 en mo
Page 119 and 120:
Family group conferencing 118 daris
Page 121 and 122:
Family group conferencing 120 onder
Page 123 and 124:
De andere kant van het gelijk Straf
Page 125 and 126:
De andere kant van het gelijk 124 v
Page 127 and 128:
De andere kant van het gelijk 126 B
Page 129 and 130:
De andere kant van het gelijk 128 H
Page 131 and 132:
De andere kant van het gelijk 130 o
Page 133 and 134:
De andere kant van het gelijk 132 l
Page 135 and 136:
Page 137 and 138:
Page 139 and 140:
De andere kant van het gelijk 138 -
Page 141 and 142:
De andere kant van het gelijk 140 o
Page 143 and 144:
De andere kant van het gelijk 142 h
Page 145 and 146:
Bijlage International Victimology W
Page 147 and 148:
Bijlage International Victimology W
Page 149 and 150:
Summaries 148 Justitiële verkennin
Page 151 and 152:
Summaries 150 Mediation in relation
Page 153 and 154:
Journaal Het WODC op Internet: www.
Page 155 and 156:
Journaal 154 Plaats: Congresgebouw
Page 157 and 158:
Journaal 156 Centre for advanced ac
Page 159 and 160:
Literatuuroverzicht 158 jaarlijks o
Page 161 and 162:
Literatuuroverzicht 160 7 McNulty,
Page 163 and 164:
Literatuuroverzicht 162 Gevangenisw
Page 165 and 166:
Literatuuroverzicht 164 15 Walker,
Page 167 and 168:
Literatuuroverzicht 166 openbare in
Page 169 and 170:
Literatuuroverzicht 168 komen achte
Page 171 and 172:
Boeken en rapporten 170 kosteloos v
Page 173 and 174:
Boeken en rapporten 172 Heiden-Atte
show all

3 01 Slachtofferhulp en herstelbemiddeling - WODC

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?