3 01 Slachtofferhulp en herstelbemiddeling - WODC

More documents

Recommendations

Info

Justitiële verkenningen, jrg. 27, nr. 3, 2001 123 de wraak. Een emotie die een strafrechtswetenschapper niet vreemd is. Maar wel een emotie die zich recentelijk in reacties op strafbare feiten en het justitieel optreden daarbij weer in al zijn scherpte toont. Met name tragische gevallen van zinloos geweld hebben gevoelens van wraak weer tot een sterk actueel probleem gemaakt. Een probleem niet alleen voor de direct betrokkenen, maar ook voor de overheid. Is die in staat voldoende adequaat te antwoorden op het geweld en tegelijkertijd op de gevoelens van wraak? Een tweede element uit de tragedie waarop ik hier de aandacht wil vestigen is het instellen van een rechtbank. Een rechtbank om dilemma’s op te lossen, het conflict te beslechten. Een rechtbank met een bijzondere karakteristiek, omdat daarbinnen plaats wordt ingeruimd voor zowel de rede als de wraak. Een rechtbank dus waar wraak niet wordt ontkend. Integendeel, wraak wordt door de rechtspraak getild naar een hoger plan, namelijk naar het niveau van het goede in de samenleving, naar een evenwicht tussen redelijkheid en afschrikking. Wat mij in dit element van de tragedie zo bijzonder treft, is het volgende. Onze huidige strafrechtspraak wordt vaak verweten dat zij te afstandelijk reageert op het begane onrecht, dat het te weinig doet voor het slachtoffer en dat het dader en slachtoffer niet bij elkaar brengt. De strafrechter zou daaraan geen boodschap hebben. Dat verbaast in het licht van onze geschiedenis, waarvan de tragedie van Orestes een exponent is. De Grieken stelden juist een rechtbank in om tot een acceptabele oplossing voor beide partijen te komen. Wat betekent dit als men kijkt naar de huidige wensen ten aanzien van het strafrecht. Er zijn diverse tendensen. De ene tendens neigt ertoe het slachtoffer zowel bij de toegang tot als binnen het strafproces een veel grotere rol te laten. Maar er is ook een andere – een jongere – tendens, die dader en slachtoffer eerder samen om de tafel wil zetten om hen dichter bij elkaar te brengen. Op die laatste tendens wil ik me in deze bijdrage richten. Zij is erop gericht slachtoffers ruimte te geven voor het uiten van gevoelens van wraak en boosheid en daders voor spijt, berouw enzovoort: een alternatieve vorm van geschillenbeslechting. Daarbij kan de rol van de rechter worden gemist. Een oplossing die dus haaks staat op de potenties van de rechtbank van de Grieken. Zou men zonder die derde, de rechterlijke instantie, de partijen en de samenleving inderdaad meer recht doen? En, heeft het slachtoffer altijd meer baat bij een alternatieve vorm van geschilbeslechting? Ik begin met een korte schets over deze concurrent van onze klassieke rechtspleging, de alternatieve geschillenbeslechting . Alternatieve vormen van geschilbeslechting Op alle terreinen waar geschillen aan de orde zijn openbaren zich nieuwe vormen en fenomenen van beheersing en oplossing: geschillencommissies, klachtcommissies, versterking van het tuchtrecht en van de
De andere kant van het gelijk 124 vertrouwde vormen als arbitrage en bindend advies. Als verzamelnaam voor al deze vormen wordt vaak de naam alternative dispute resolution gebruikt, afgekort als ADR. Een geschikte term in het Nederlands blijkt niet eenvoudig. Eerder is in Nederland geïntroduceerd de naam: Anders Dan Rechtspraak (Hertogh en Kleiboer, 1996). Voor deze bijdrage voldoet die naam en zal de afkorting ADR worden gebruikt. Het platform ADR, dat in opdracht van de minister van Justitie een rapport maakte, koos drie criteria om van ADR te kunnen spreken: – een werkwijze die voor beide partijen aanvaardbaar is; – met inschakeling van een derde (arbiter of bemiddelaar); – maar zonder dat daarbij een beroep op de rechter wordt gedaan (Platform ADR, 1998). In beginsel sluit ADR een latere behandeling door de rechter niet uit, onder meer omdat volgens het Europees verdrag niemand van de rechter kan worden afgehouden. Bemiddeling wordt daarom soms aangeduid als een procedure in de schaduw van het recht. ADR lijkt een trend in Nederland. Dat geldt met name voor de meest recent in Nederland geïntroduceerde vorm: mediation, ofwel bemiddeling. Er wordt op diverse fronten gewerkt en geëxperimenteerd met mediation (zie de bijdrage van Spapens in dit nummer). En ook het regeringsbeleid is gericht op onderzoek naar wenselijkheid en mogelijkheden van ontwikkeling van deze vormen. 1 In de dagelijkse praktijk wordt, los van deze experimenten, ook gebruik gemaakt van diverse vormen van alternatieve geschillenbeslechting. Deze ontwikkeling is niet uniek. Zij doet zich ook in andere landen en in vele vormen voor. 2 Nederland heeft blijkbaar een cultuur die op dit moment ontvankelijk is voor alternatieve geschiloplossing. Deze ADR-vormen sluiten aan bij de ideologie van privatisering. Maar bezien vanuit een ander perspectief sporen ze met die van een voortschrijdende individualisering. De burger is veel mondiger geworden en voelt zich ook steeds sneller aangetast in zijn waarden, zijn belangen en zijn lijf en goed. Er is veel in zijn persoon geïnvesteerd, hij heeft veel in zijn omgeving geïnvesteerd. Daardoor is zowel zijn weerbaarheid als zijn kwetsbaarheid toegenomen (zie Boutellier, 1993; Van den Brink, 2000). De behoefte om het heft zelf in handen te nemen groeit navenant. Er kunnen nog vele andere verklaringen worden aangevoerd voor deze tendens. Deze bijdrage richt zich echter niet op de verklaring van de tendens, maar op enkele vragen die deze tendens voor het strafrecht en de spelers daarin teweeg brengt. 1 Zie onder meer kamerstukken Tweede kamer 25452 over (Schade)bemiddeling in het strafproces, vergelijking dading en andere bemiddelingsvormen; Kamerstukken 26352, waaronder ‘Meer wegen naar het recht’, Beleidsbrief ADR en Kamerstukken 26855. 2 Zo is er sprake van een enorme groei van vormen van bemiddeling in bijvoorbeeld de Verenigde Staten, Groot-Brittannië, Australië en Nieuw-Zeeland.
Page 1 and 2:
3 Justitiële verkenningen jaargang
Page 3 and 4:
Colofon Justitiële verkenningen is
Page 5 and 6:
Justitiële verkenningen, jrg. 27,
Page 7 and 8:
Page 9 and 10:
Page 11 and 12:
De professionalisering van slachtof
Page 13 and 14:
Page 15 and 16:
Page 17 and 18:
Page 19 and 20:
Page 21 and 22:
Evaluatie regelgeving Terwee De bev
Page 23 and 24:
Evaluatie regelgeving Terwee 22 Fig
Page 25 and 26:
Evaluatie regelgeving Terwee 24 Fig
Page 27 and 28:
Evaluatie regelgeving Terwee 26 dan
Page 29 and 30:
Evaluatie regelgeving Terwee 28 den
Page 31 and 32:
Evaluatie regelgeving Terwee 30 zet
Page 33 and 34:
Slachtoffers in de strafrechtsplegi
Page 35 and 36:
Page 37 and 38:
Page 39 and 40:
Page 41 and 42:
Page 43 and 44:
Page 45 and 46:
Nederlandse slachtofferbeleid in ee
Page 47 and 48:
Page 49 and 50:
Page 51 and 52:
Page 53 and 54:
Page 55 and 56:
Page 57 and 58:
Page 59 and 60:
Het getraumatiseerde slachtoffer Be
Page 61 and 62:
Het getraumatiseerde slachtoffer 60
Page 63 and 64:
Page 65 and 66:
Page 67 and 68:
Page 69 and 70:
Page 71 and 72:
Bemiddeling in relatie tot het stra
Page 73 and 74: Bemiddeling in relatie tot het stra
Page 83 and 84: Herstelbemiddeling in de praktijk 8
Page 99 and 100: Herstelrecht en strafrecht 98 herst
Page 101 and 102: Herstelrecht en strafrecht 100 meth
Page 103 and 104: Herstelrecht en strafrecht 102 intr
Page 105 and 106: Herstelrecht en strafrecht 104 De t
Page 107 and 108: Herstelrecht en strafrecht 106 Staa
Page 109 and 110: Herstelrecht en strafrecht 108 Lite
Page 111 and 112: Family group conferencing Kantteken
Page 113 and 114: Family group conferencing 112 klein
Page 115 and 116: Family group conferencing 114 immer
Page 117 and 118: Family group conferencing 116 en mo
Page 119 and 120: Family group conferencing 118 daris
Page 121 and 122: Family group conferencing 120 onder
Page 123: De andere kant van het gelijk Straf
Page 127 and 128: De andere kant van het gelijk 126 B
Page 129 and 130: De andere kant van het gelijk 128 H
Page 131 and 132: De andere kant van het gelijk 130 o
Page 133 and 134: De andere kant van het gelijk 132 l
Page 139 and 140: De andere kant van het gelijk 138 -
Page 141 and 142: De andere kant van het gelijk 140 o
Page 143 and 144: De andere kant van het gelijk 142 h
Page 145 and 146: Bijlage International Victimology W
Page 147 and 148: Bijlage International Victimology W
Page 149 and 150: Summaries 148 Justitiële verkennin
Page 151 and 152: Summaries 150 Mediation in relation
Page 153 and 154: Journaal Het WODC op Internet: www.
Page 155 and 156: Journaal 154 Plaats: Congresgebouw
Page 157 and 158: Journaal 156 Centre for advanced ac
Page 159 and 160: Literatuuroverzicht 158 jaarlijks o
Page 161 and 162: Literatuuroverzicht 160 7 McNulty,
Page 163 and 164: Literatuuroverzicht 162 Gevangenisw
Page 165 and 166: Literatuuroverzicht 164 15 Walker,
Page 167 and 168: Literatuuroverzicht 166 openbare in
Page 169 and 170: Literatuuroverzicht 168 komen achte
Page 171 and 172: Boeken en rapporten 170 kosteloos v
Page 173 and 174: Boeken en rapporten 172 Heiden-Atte
show all

3 01 Slachtofferhulp en herstelbemiddeling - WODC

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?