3 01 Slachtofferhulp en herstelbemiddeling - WODC

Justitiële verkenningen, jrg. 27, nr. 3, 2001 77
tweederde deel van de aangemelde gevallen een positieve bijdrage aan
de oplossing van het conflict kon worden bereikt. Cijfers laten tevens
zien dat verreweg het grootste deel van de bemiddelingen betrekking
heeft op geluidsoverlast (Peper e.a., 1999).
Herstelbemiddeling
Herstelbemiddeling is een wat afwijkende vorm van bemiddeling, die
echter sterk in belang lijkt toe te nemen. Het woord ‘bemiddeling’ is hier
wellicht zelfs te zwaar. Doorgaans gaat het erom een contact tussen dader
en slachtoffer tot stand te brengen. Het initiatief kan zowel van het
slachtoffer als de dader uitgaan. Het slachtoffer of diens nabestaanden
kunnen hun vragen kwijt, de dader kan bijvoorbeeld spijt willen betuigen.
In de praktijk vindt deze bemiddelingsvorm echter niet plaats aan
de hand van vaste procedures.
Een onderscheid kan echter worden gemaakt tussen naar verhouding
lichtere delicten (in strafrechtelijke zin) en voorvallen waarbij de gevolgen,
in termen van fysiek of psychisch letsel, ernstig zijn. Het gaat doorgaans
om delicten die de integriteit van het slachtoffer ernstig hebben
geraakt. Herstelbemiddeling vindt plaats door de politie, maar ook door
onafhankelijke betrokkenen.
De politie is de eerste instantie die herstelbemiddeling toepast. Dit
gebeurt zowel incidenteel als structureel. Dit type bemiddeling kan vaak
voortkomen uit een vraag van een individuele dader of slachtoffer aan
een politiemedewerker die vervolgens het initiatief neemt om beide partijen
met elkaar in contact te brengen. Meer structureel is bijvoorbeeld in
de politieregio Midden- en West-Brabant (Tilburg) gestart met een
bemiddelingsproject dat is gericht op jongeren.
In de politieregio Groningen (Ter Apel) worden ‘slachtoffer-daderconfrontaties’
georganiseerd. In groepsbijeenkomsten krijgen slachtoffers
de gelegenheid om van gedachten te wisselen met de dader. Daarbij
gaat het om specifieke delicten zoals serie-inbraken (met één dader en
meerdere slachtoffers).
Deze projecten zijn vooral gericht op delicten die minder ernstig letsel
tot gevolg hebben gehad. Het doel is dan ook vaker het wegnemen van
de angstgevoelens die het slachtoffer voor de dader heeft, dan specifieke
rouwverwerking. Slachtoffers van een inbraak zijn bijvoorbeeld bang
voor herhaling en vragen zich af waarom de dader nu juist hun huis heeft
uitgekozen. In andere gevallen hebben slachtoffers een beeld van de dader
dat tot ‘monsterachtige’ proporties is uitgegroeid. Een confrontatie
kan dan tot gevolg hebben dat dit beeld reëler wordt, de dader blijkt dan
plotseling ook maar een mens. Een gedachtenwisseling met de dader
kan ook een vorm van genoegdoening opleveren, het slachtoffer heeft
voor het eigen gevoel ‘iets terug te kunnen doen’. Sommige wetenschappers
veronderstellen zelfs dat dit het slachtoffer meer oplevert dan bijvoorbeeld
schadevergoeding door de dader (Davies e.a., 1995).