3 01 Slachtofferhulp en herstelbemiddeling - WODC

Justitiële verkenningen, jrg. 27, nr. 3, 2001 59
– De betrokkene heeft een traumatische gebeurtenis meegemaakt (als
getuige of slachtoffer), waarbij valt te denken aan feitelijke of dreigende
dood, ernstige verwonding, of schending van de fysieke integriteit.
– Er is sprake van dissociatieve verschijnselen zoals: emotionele verdoving,
verminderde interactie met de omgeving, derealisatie (dat wil zeggen
verlies van tijds- of plaatsbesef), depersonalisatie (dat wil zeggen het
gevoel hebben dat men uit het eigen lichaam stapt), of dissociatieve amnesie
(dat wil zeggen een geheugenverlies voor de betreffende gebeurtenis
dat de grenzen van normaal vergeten overschrijdt).
– Er is sprake van voortdurende herbelevingen, zoals illusies, intrusieve
herinneringen, of nachtmerries.
– De betrokkene vermijdt prikkels (gedachten, activiteiten) die herinneren
aan de gebeurtenis.
– Er is sprake van angst of verhoogde prikkelbaarheid (schrikachtigheid,
slapeloosheid, slechte concentratie en dergelijke).
– De symptomen veroorzaken subjectief lijden of verstoring van het sociaal
of beroepsmatig functioneren.
ASS is verwant met PTSS, omdat de criteria voor beide aandoeningen
sterk op elkaar lijken. De voorwaarden voor PTSS zijn namelijk als volgt
samen te vatten (APA, 1994):
– De betrokkene heeft een traumatische gebeurtenis meegemaakt (als
getuige of slachtoffer), waarbij valt te denken aan feitelijke of dreigende
dood, ernstige verwonding, of schending van de fysieke integriteit.
– Er is sprake van voortdurende herbelevingen, zoals intrusieve herinneringen,
of nachtmerries.
– De betrokkene vermijdt prikkels (gedachten, activiteiten) die herinneren
aan de gebeurtenis, of vertoont emotionele verdoving.
– Er is sprake van verhoogde prikkelbaarheid (schrikachtigheid, slapeloosheid,
slechte concentratie en dergelijke).
– De symptomen veroorzaken subjectief lijden of verstoring van het sociaal
of beroepsmatig functioneren.
Welbeschouwd komen ASS en PTSS, ondanks kleine verschillen in de
criteria, grotendeels overeen. Het belangrijkste verschil tussen beide
aandoeningen is dat de ASS per definitie snel (binnen een maand) na de
traumatische gebeurtenis optreedt en maximaal een maand duurt, terwijl
PTSS per definitie pas optreedt indien de klachten langer dan een
maand aanhouden. Daarnaast kan PTSS ook optreden na verloop van
enkele maanden (en soms zelfs pas na jaren). Kort samengevat is PTSS
een langduriger uitloopsel van ASS.
Naast ASS en PTSS zou ook depressie kunnen worden genoemd als
potentieel gevolg van slachtofferschap. Geweldsmisdrijven kunnen namelijk
gevoelens van verlies opwekken (bijvoorbeeld wanneer een geliefd
medeslachtoffer overlijdt). Zo’n verlieservaring roept normaliter een
rouwreactie op, die onder bepaalde omstandigheden kan uitgroeien tot