3 01 Slachtofferhulp en herstelbemiddeling - WODC

Family group conferencing
Kanttekeningen bij herstelrecht voor jeugdige delinquenten
I. Weijers *
110
Er zijn de laatste jaren internationaal hoge verwachtingen van een
nieuwe aanpak van degenen die maatschappelijke en strafrechtelijke
normen overtreden die wordt aangeduid als ‘herstelrecht’: in een directe
dialoog tussen dader en slachtoffer wordt de eerste geconfronteerd met
de gevolgen van zijn daad (Umbreit, 1994; Walgrave, 1995; Morris en
Maxwell, 1998; Bazemore, 1998; Spapens, 2000; Walgrave, 2000). Een bijzondere
variant van die benadering is de family group conference (FGC).
Hierbij is een belangrijke rol weggelegd voor de ouders en eventueel ook
andere personen die voor de jongere veel betekenen. Het kardinale punt
van elke vorm van herstelrecht is de actieve dialoog tussen dader en
slachtoffer die tot een gezamenlijke overeenkomst betreffende materiële
en morele schadevergoeding dient te leiden.
In het geval van een FGC zijn dat drie actoren: de dader, diens familie
en/of eventuele veelbetekenende anderen en het slachtoffer en diens
ondersteuning, familie, vrienden. Tenslotte is er de eveneens zeer belangrijke
vierde actor, de bemiddelaar. Deze zit niet alleen de FGC voor,
maar hij heeft persoonlijk de zitting voorbereid door met de drie andere
actoren voorbereidende gesprekken te voeren. Hij beoordeelt ook, eventueel
gesteund door advies van deskundigen, of een FGC voor deze actoren
in principe een geschikte benadering is. De bemiddelaar is geen
rechter; hij is ook niet degene die een oordeel velt; dat doet zoals gezegd
de conferentie als geheel. De FGC-mediator bemiddelt echter niet alleen
tussen de drie anderen actoren, maar ook tussen hen en het strafrechtelijk
kader, ofwel doordat zijn speelruimte wat betreft de sanctie waar het
O.M. zijn fiat aan zal geven van tevoren is bepaald, ofwel doordat de uitslag
van de overeenkomst ter fiattering aan het O.M. wordt voorgelegd,
waarna die eventueel op onderdelen kan worden bijgesteld of aanvullende
sancties kunnen worden opgelegd.
De rol van de bemiddelaar verdient beslist nadere aandacht en hoewel
die rol van groot belang is voor de kanttekeningen die ik bij deze fascinerende
benadering maak, kan ik in het kader van dit artikel niet verder op
de juridische aspecten van die rol ingaan. (Overigens kan een FGC ook
worden opgelegd nadat een (voorwaardelijke) straf is opgelegd). Zo laat
ik ook de weinig doorzichtige en eenduidige dimensie van de behande-
* De auteur is als docent/onderzoeker verbonden aan de Pedagogiek opleiding van de
Faculteit Sociale Wetenschappen van de Universiteit Utrecht en als senior-onderzoeker aan
de Faculteit Cultuurwetenschappen van de Universiteit Maastricht.