3 01 Slachtofferhulp en herstelbemiddeling - WODC

Justitiële verkenningen, jrg. 27, nr. 3, 2001 67
Waarheidsgetrouwe en foute flashbacks werden ervaren als even levendig
en bovendien bleken alle proefpersonen evenveel zekerheid en vertrouwen
te koesteren als het ging om de accuraatheid van hun flashbacks.
Lipinski en Pope (1994) beschrijven enkele gevallen waarin
mensen werden behandeld vanwege PTSS. Die diagnose was mede gesteld
op grond van de zeer levendige en intense herinneringen aan de
meegemaakte gebeurtenissen (waaronder het afbranden van een woning
en het meemaken van oorlogsgeweld). Achteraf kwam echter onomstotelijk
vast te staan dat de traumatische gebeurtenissen nooit hadden
plaatsgevonden en dat de ‘herinneringen’ eraan in werkelijkheid ziekelijke
fantasieën waren. De diagnose werd dan ook veranderd van PTSS in
obsessief-compulsieve stoornis.
Kortom, traumatische herinneringen verschillen van normale herinneringen
in de zin dat ze minder consistent en vloeiend zijn. Traumatische
gebeurtenissen worden herinnerd in de vorm van losstaande (vaak intrusieve)
beelden, terwijl er tevens vrij uitgebreide hiaten in de herinnering
optreden. Mensen die getuigen en slachtoffers van traumatische gebeurtenissen
verhoren dienen zich ervan bewust te zijn dat dergelijke hiaten
normale fenomenen zijn die niet moeten worden toegeschreven aan onwil
tot medewerking van de verhoorde. Anderzijds mag aan de uiterst
levendigheid van traumatische herinneringen geen extra authenticiteitwaarde
worden toegekend.
Conclusie
Slachtoffers, maar ook andere getuigen van ernstige (gewelds)misdrijven
raken getraumatiseerd. Veel slachtoffers verwerken het trauma snel en
zelfstandig. Een deel van de slachtoffers ontwikkelt echter langdurigere
angstklachten die vaak voldoen aan de criteria voor PTSS. Politiefunctionarissen
die slachtoffers als getuigen verhoren dienen erop te letten
dat ze zich correct en empathisch opstellen. Dit is van belang omdat
slachtoffers daar, meer dan niet-getraumatiseerde getuigen, prijs op stellen.
Bovendien leidt een correcte behandeling tot meer vertrouwen in
politie en justitie. Verhoorders dienen zich er verder van bewust te zijn
dat hiaten in de herinnering aan het trauma frequent voorkomen en dat
die niet te wijten zijn aan de persoon van het slachtoffer, maar aan de
aard van traumatische herinneringen. De stelligheid waarmee slachtoffers
hun verhaal doen, de levendigheid van hun traumatische herinneringen
en de emotionele manier van vertellen mogen door de verhoorder
niet worden opgevat als indicatie voor de waarheidsgetrouwheid van een
getuigenverklaring. Tot slot is het van belang dat verhoorders, slachtoffers
en mensen in hun omgeving zich realiseren dat getuigenverhoren,
maar ook alledaagse korte gesprekjes over het trauma niet bijdragen aan
de verwerking van het trauma. Daarvoor zijn meer gestructureerde gesprekken
nodig, waarin centraal staat dat het slachtoffer het trauma in
het juiste perspectief leert te plaatsen. Ofschoon in een deel van de ge-