3 01 Slachtofferhulp en herstelbemiddeling - WODC

More documents

Recommendations

Info

Voorwoord Lange tijd werden de positie en belangen van slachtoffers in het strafproces regelrecht ontkend. Slachtoffers werden gereduceerd tot ‘irrelevante aanleiding tot de misdaad’. De laatste decennia is deze uitsluiting steeds meer aangevochten. Slachtoffers zijn meer en meer geëmancipeerd en laten zich niet meer behandelen alsof zij redeloos zouden zijn. Steeds meer organisaties zijn betrokken geraakt bij slachtofferzorg, waaronder het buro slachtofferhulp. Ook politie en justitie hebben de laatste tien jaar steeds meer aandacht gekregen voor slachtoffers. In 1995 werd de wet en regelgeving Terwee ingevoerd waardoor slachtoffers gedurende het strafproces de geleden schade kunnen verhalen op de dader en eerder de relevante informatie krijgen. Velen achten deze veranderingen niet toereikend. Slachtoffers zouden een volwaardige positie in het strafproces dienen in te nemen. Zo zou een spreekrecht voor slachtoffers en nabestaanden kunnen worden ingevoerd, waardoor alle betrokkenen in het strafproces geïnformeerd kunnen worden over en confronteerd worden met de gevolgen van het strafbare feit. Deze problematiek roept echter ook vele vragen op: in hoeverre zijn politie en justitie er op berekend verder tegemoet te komen aan slachtofferbelangen? En hoe verhoudt de opwaardering van de rol van het slachtoffer in het strafproces zich tot de beginselen van het strafrecht? Wordt de objectieve waarheidsvinding erdoor belast? De ontwikkelingen binnen slachtofferzorg en -rechten staan centraal in het eerste gedeelte van dit nummer. In het tweede gedeelte wordt ingezoemd op een andere maatschappelijk trend die nadrukkelijk tegemoet komt aan slachtofferbelangen: herstelbemiddeling. Kenmerkend voor bemiddeling – anders dan rechtspraak – is dat de deelnemers zelf geacht worden tot een oplossing te komen (zie het themanummer over mediation van december 2000). Herstelbemiddeling (ook wel herstelrecht of restorative justice genoemd) beoogt de strafrechtspleging te heroriënteren op restitutie, herstel en probleemoplossing door de betrokken partijen op hun potentiële bijdrage daartoe aan te spreken. Slachtoffers worden in staat gesteld hun leed te verwerken en hebben invloed op de afloop van het conflict (schaderegeling; gedragsafspraken; excuses, enzovoort). Hoewel de vooralsnog schaarse experimenten in Nederland worden toegejuicht, resteren er veel vragen. In welke fase is herstelbemiddeling het meest geëigend: voor, tijdens of na de zitting? Welke risico’s brengt een mislukte mediation voor slachtoffers en daders met zich mee? Is hun rechtszekerheid voldoende gewaarborgd en in hoeverre is de herstelrechtelijke sanctie proportioneel? In het openingsartikel maakt Y.H. Heslinga de balans op van wat er de laatste tientallen jaren binnen slachtofferzorg is gerealiseerd. Ze constateert dat met name slachtoffers van geweld en verkeersincidenten beter wettelijk beschermd worden. Het verkeersrecht heeft zich zelfs ontwikkeld tot ‘slachtofferrecht’. Ook de rechter kiest steeds meer de kant van het slachtoffer, gezien het ruimer toekennen van schadevergoedingen; 5
Justitiële verkenningen, jrg. 27, nr. 3, 2001 6 de verjaringstermijnen worden steeds verder opgerekt. Nochtans is er in Nederland geen sprake van een claimcultuur: slechts in twintig tot dertig procent van de schadegevallen worden claims ingediend. De toenemende vraag naar professionele opvang en begeleiding (90.000 hulpvragers in 2000) dwingt Slachtofferhulp Nederland ertoe de taakstelling te verbreden: onder andere meer nadruk op preventie en bevordering van zelfredzaamheid. Volgens de auteur zal in de toekomst de meeste aandacht uitgaan naar slachtoffer-empowerment. Tenslotte plaatst Heslinga enige kanttekeningen bij de commercialisering van de slachtofferzorg en pleit zij ervoor duidelijke kwaliteitswaarborgen voor de zorg vast te stellen. J. van Erp en M. Verberk doen in hun artikel verslag van een recente enquête onder slachtoffers, in het kader van de evaluatie wet Terwee. Ze gaan in op de vraag in hoeverre slachtoffers tevreden zijn over de bejegening, informatieverstrekking en (pogingen tot) schadebemiddeling door respectievelijk het buro slachtofferhulp, politie en O.M. Een grote meerderheid van de slachtoffers blijkt tevreden over het werk van de betrokken functionarissen, zij het dat de medewerkers van het O.M. naar verhouding negatiever beoordeeld worden. Ongeveer twintig procent van de slachtoffers is op diverse fronten ontevreden: zij geven aan dat het vertrouwen in politie en justitie is afgenomen sinds men aangifte deed. De auteurs stellen vast dat de tevredenheid die slachtoffers ontlenen aan bejegening, informatieverstrekking en (pogingen tot) schadevergoeding een groot effect sorteren op het vertrouwen in de politie en het O.M. Het rechtssysteem wordt er geloofwaardiger door. In de volgende twee bijdragen wordt het slachtofferbeleid kritisch besproken en wordt nagegaan in welke richting dat beleid zich zou kunnen ontwikkelen. P. van Dijk geeft een overzicht van enige recente ontwikkelingen in wetgeving en beleid die van belang zijn voor de positie van slachtoffers en stelt vast dat justitie op bepaalde punten niet ‘slachtoffervriendelijker’ is geworden. Voor wat betreft de inwerkingtreding van de nieuwe richtlijnen slachtofferzorg constateert de auteur dat er meer druk op het slachtoffer wordt uitgeoefend om daders te kunnen opsporen. Ook de recent in de Kamer bediscussieerde ‘waarborgen rondom de vervolging voor slachtoffers’ houdt de auteur kritisch tegen het licht. Hij verwacht dat deze regeling die de beklagmogelijkheden van slachtoffers vergroot, in de praktijk weinig soelaas zal bieden, met name omdat slachtoffers langer in onzekerheid blijven. Wat schadevergoedingsregelingen betreft valt het de auteur op dat justitie er de voorkeur aan geeft de coördinatie in eigen handen te houden. Als slachtoffers zelfstandig hun schade op daders zouden verhalen, vreest men voor een claimcultuur. De auteur concludeert dat het justitiebeleid weliswaar in het teken staat van slachtofferzorg maar tegelijk terugschrikt voor het verstevigen van rechten voor slachtoffers. M.E.I. Brienen en E.H. Hoegen schetsen een veel gunstiger beeld van het Nederlandse beleid dat zij hebben vergeleken met het beleid van an-
Page 1 and 2: 3 Justitiële verkenningen jaargang
Page 3 and 4: Colofon Justitiële verkenningen is
Page 5: Justitiële verkenningen, jrg. 27,
Page 9 and 10: Justitiële verkenningen, jrg. 27,
Page 11 and 12: De professionalisering van slachtof
Page 21 and 22: Evaluatie regelgeving Terwee De bev
Page 23 and 24: Evaluatie regelgeving Terwee 22 Fig
Page 25 and 26: Evaluatie regelgeving Terwee 24 Fig
Page 27 and 28: Evaluatie regelgeving Terwee 26 dan
Page 29 and 30: Evaluatie regelgeving Terwee 28 den
Page 31 and 32: Evaluatie regelgeving Terwee 30 zet
Page 33 and 34: Slachtoffers in de strafrechtsplegi
Page 45 and 46: Nederlandse slachtofferbeleid in ee
Page 57 and 58:
Nederlandse slachtofferbeleid in ee
Page 59 and 60:
Het getraumatiseerde slachtoffer Be
Page 61 and 62:
Het getraumatiseerde slachtoffer 60
Page 63 and 64:
Page 65 and 66:
Page 67 and 68:
Page 69 and 70:
Page 71 and 72:
Bemiddeling in relatie tot het stra
Page 73 and 74:
Page 75 and 76:
Page 77 and 78:
Page 79 and 80:
Page 81 and 82:
Page 83 and 84:
Herstelbemiddeling in de praktijk 8
Page 85 and 86:
Page 87 and 88:
Page 89 and 90:
Page 91 and 92:
Page 93 and 94:
Page 95 and 96:
Page 97 and 98:
Page 99 and 100:
Herstelrecht en strafrecht 98 herst
Page 101 and 102:
Herstelrecht en strafrecht 100 meth
Page 103 and 104:
Herstelrecht en strafrecht 102 intr
Page 105 and 106:
Herstelrecht en strafrecht 104 De t
Page 107 and 108:
Herstelrecht en strafrecht 106 Staa
Page 109 and 110:
Herstelrecht en strafrecht 108 Lite
Page 111 and 112:
Family group conferencing Kantteken
Page 113 and 114:
Family group conferencing 112 klein
Page 115 and 116:
Family group conferencing 114 immer
Page 117 and 118:
Family group conferencing 116 en mo
Page 119 and 120:
Family group conferencing 118 daris
Page 121 and 122:
Family group conferencing 120 onder
Page 123 and 124:
De andere kant van het gelijk Straf
Page 125 and 126:
De andere kant van het gelijk 124 v
Page 127 and 128:
De andere kant van het gelijk 126 B
Page 129 and 130:
De andere kant van het gelijk 128 H
Page 131 and 132:
De andere kant van het gelijk 130 o
Page 133 and 134:
De andere kant van het gelijk 132 l
Page 135 and 136:
Page 137 and 138:
Page 139 and 140:
De andere kant van het gelijk 138 -
Page 141 and 142:
De andere kant van het gelijk 140 o
Page 143 and 144:
De andere kant van het gelijk 142 h
Page 145 and 146:
Bijlage International Victimology W
Page 147 and 148:
Bijlage International Victimology W
Page 149 and 150:
Summaries 148 Justitiële verkennin
Page 151 and 152:
Summaries 150 Mediation in relation
Page 153 and 154:
Journaal Het WODC op Internet: www.
Page 155 and 156:
Journaal 154 Plaats: Congresgebouw
Page 157 and 158:
Journaal 156 Centre for advanced ac
Page 159 and 160:
Literatuuroverzicht 158 jaarlijks o
Page 161 and 162:
Literatuuroverzicht 160 7 McNulty,
Page 163 and 164:
Literatuuroverzicht 162 Gevangenisw
Page 165 and 166:
Literatuuroverzicht 164 15 Walker,
Page 167 and 168:
Literatuuroverzicht 166 openbare in
Page 169 and 170:
Literatuuroverzicht 168 komen achte
Page 171 and 172:
Boeken en rapporten 170 kosteloos v
Page 173 and 174:
Boeken en rapporten 172 Heiden-Atte
show all

3 01 Slachtofferhulp en herstelbemiddeling - WODC

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?