3 01 Slachtofferhulp en herstelbemiddeling - WODC

Justitiële verkenningen, jrg. 27, nr. 3, 2001 107
tie van de delinquent. De optie voor straf, als doelbewuste toebrenging
van leed, wordt verworpen.
Herstelrecht kan geen oplossing bieden voor alle problemen, geschapen
door delinquentie. Dat kan geen enkel model. Ook in het strafrecht
ziet men in dat bestraffing niet steeds en voor iedereen geschikt is.
Daarom bestaat een afzonderlijk jeugdstraf -of beschermingsrecht, of
beschikt het parket over de discretionaire bevoegdheid niet te vervolgen,
ook al zijn de feiten bewezen. Ook in het jeugdstrafrecht bestaan grenzen
aan heropvoeding, zoals de zorg voor openbare veiligheid, of het noodzakelijke
respect voor de rechtswaarborgen.
De stelling is dat herstelrecht de prioritaire optie moet zijn, niet dat het
de enige optie moet zijn. In een aantal gevallen blijft de hersteldoelstelling
ondergeschikt aan terechte bekommernis voor de openbare
veiligheid. ‘Openbare veiligheid’ moet echter strict limitatief worden opgevat,
en mag geen drogreden worden om toch weer de repressieve toer
op te gaan, zonder de slachtoffers en de daders een ernstige kans te geven
op een constructieve regeling.
Deze beloftevolle voorlopige balans leidt tot een toenemend succes
van het herstelrecht, en de uitbreiding van experimenten over de hele
wereld. Paradoxaal genoeg is de grootste bedreiging wellicht het overhaaste
en onbedachtzame enthousiasme waarmee politie-officieren,
parketmagistraten, rechters én wetgevers bepaalde losse technieken pogen
te integreren, zonder de herstelrechtelijke onderbouw mee te verwerken.
Zij hebben ‘de klok horen luiden, maar weten niet waar de klepel
hangt’. Een beetje slachtofferopvang, een snuifje bemiddeling, een
greepje gemeenschapsdienst worden losgeweekt van het onderliggende
herstelrechtelijke gedachtegoed, en worden als technieken in de bestaande
systemen ingepast. Het worden ornamenten van een systeem
dat in wezen onaangeroerd blijft en zijn inefficiënte en ethisch betwistbare
praktijk kan voortzetten. Het vernieuwende potentieel van herstelrecht
als ander rechtsparadigma gaat verloren. Het is daarom essentieel
dat slachtofferopvang, bemiddeling, gemeenschapsdienst, herstelgericht
groepsoverleg in nauw contact blijven met de theoretisch reflexieve onderstroom
die het herstelrechtelijk paradigma verder poogt uit te bouwen.
Op termijn moet herstelrecht geen duet blijven zingen met het
strafrecht, het moet er een duel mee aangaan.