3 01 Slachtofferhulp en herstelbemiddeling - WODC

De professionalisering van slachtofferhulp 14
toestanden zijn op het gebied van de schadevergoedingscultuur en biedt
het Burgerlijk Wetboek nadrukkelijk de mogelijkheid aan slachtoffers
hun schade op de veroorzaker te verhalen (Faure en Hartlief, 1999).
Die stelling over de Nederlandse claimcultuur wordt door anderen gedeeld.
In het kader van een door het Schoordijk Instituut gefinancierd
promotie-onderzoek naar ‘Transactiekosten in het aansprakelijkheidstraject’
stelde W.C.T. Weterings in 1999 vast, na onderzoek bij onder andere
verzekeringsmaatschappijen, dat in werkelijkheid slechts in twintig
tot dertig procent van de schadegevallen claims worden ingediend (Weterings,
1999). Er hebben zich wel veranderingen voorgedaan in de soort
en hoogte van schadevergoedingen, als gevolg van onder meer de afbraak
van het stelsel van sociale verzekeringen. Slachtoffers claimden in
het verleden zelden hun inkomensschade, omdat die werd gedekt via de
Ziektewet en de WAO. De WAO betaalt inmiddels slechts zeventig procent
van het laatstverdiende loon, zodat het slachtoffer wel gedwongen
wordt een deel van zijn inkomensschade op de veroorzaker te verhalen.
Het Burgerlijk Wetboek biedt slachtoffers ook een betere bescherming
als het gaat om het verhalen van materiële schade. Bij de vaak langlopende
schadeprocedures is het niet meer noodzakelijk om de wettelijke
rente, vaak een niet onaanzienlijk bedrag, aan te zeggen. Vanaf de dag
van het ongeval of misdrijf is automatisch, zonder dat ingebrekestelling
nodig is, rente over de schadevergoeding verschuldigd (BW 6: 119) (zie
ook Lindenbergh, 2000). Verder is er een wettelijke regeling getroffen die
de veroorzaker verplicht de kosten van begrafenis of lijkbezorging te betalen
(BW 6: 108 lid 2).
Schadevergoeding aan groepen en nabestaanden
Voor slachtoffers is het sinds 1 juli 1994 mogelijk een zogeheten ‘classactionsuit’,
een ‘collectieve actie’, in te stellen om als groep, zoals bijvoorbeeld
bij de vuurwerkramp in Enschede en de brand in ‘t Hemeltje in
Volendam, de rechter in te schakelen. De voorwaarde is dat de actie van
de vereniging of stichting strekt tot bescherming van gelijksoortige belangen
van andere personen voor zover zij deze belangen in gevolge haar
statuten behartigt (BW 3: 305a). Denkbaar is een stichting die in haar
doelstelling heeft opgenomen de belangenbehartiging van slachtoffers
van de vuurwerkramp in Enschede.
Deze rechtspersonen kunnen van de rechter vrijwel iedere vordering
vragen, zoals bijvoorbeeld een ‘gerechtelijk verbod’, maar kunnen geen
vordering tot schadevergoeding instellen. De wetgever had bij de invoering
van deze wet die voorziening wel gecreëerd, maar bij amendement
van de kamerleden Soutendijk en Korthals werd deze verhaalsmogelijkheid
uit de wet gehaald. Het tweetal was, evenals een meerderheid
van de Tweede Kamer, van mening dat de vraag of iemand schade
heeft geleden slechts individueel kan worden beoordeeld en zou zich