3 01 Slachtofferhulp en herstelbemiddeling - WODC

Het getraumatiseerde slachtoffer 60
een depressie. Een rouwreactie verwordt tot een depressie indien de volgende
criteria van toepassing zijn:
– De rouwreactie duurt langer dan twee maanden.
– De betrokkene ontwikkelt schuldgevoelens op andere terreinen dan het
overlijden van de geliefd persoon.
– Er treden gedachten aan de dood op, anders dan het idee dat betrokkene
‘beter met de overledene samen had kunnen sterven’.
– Er is sprake van een preoccupatie met waardeloosheid.
– Er is sprake van psychomotorische vertraging (dat wil zeggen langzaam
bewegen).
– Er is sprake van langdurig en duidelijk verminderd functioneren.
– Er treden hallucinatoire belevingen op anders dan de stem van de overledene
denken te horen of diens gestalte te zien.
In het navolgende wordt de relatie tussen slachtofferschap en psychopathologische
symptomen verder besproken. Die bespreking zal zich beperken
tot PTSS, omdat ASS kan worden beschouwd als een kortdurende
variant van PTSS en omdat pathologische rouwreacties uitsluitend mogelijk
zijn in een beperkter aantal gevallen, namelijk slechts dan wanneer
een geliefd persoon medeslachtoffer is en ten gevolge daarvan overlijdt.
Slachtofferschap en PTSS
De prevalentie van PTSS is goeddeels onbekend. Evenmin is bekend of
bepaalde algemene persoonlijkheidskenmerken predisponeren tot het
ontwikkelen van PTSS. Kennis daarvan vereist dat alle mensen (of tenminste
een omvangrijk cohort) op enig moment in hun leven psychologisch
worden gescreend, waarna onderzocht kan worden wie een traumatische
gebeurtenis meemaakt én vervolgens PTSS ontwikkelt. Een op
een dergelijke manier opgezet onderzoek is echter om praktische redenen
zo goed als onmogelijk. Wél onderzocht is of de ontwikkeling van
PTSS kan worden voorspeld met behulp van (persoonlijkheids)kenmerken
gemeten na het meemaken van een trauma. Dunmore, Clark
e.a. (1999) nodigden via advertenties proefpersonen uit om deel te nemen
aan hun onderzoek. Voorwaarde voor deelname was dat de proefpersoon
drie maanden of langer van tevoren het slachtoffer was geworden
van mishandeling. Uiteindelijk werden 92 proefpersonen in het
onderzoek betrokken. Nagegaan werd of de proefpersonen op het moment
van deelname voldeden aan de Diagnostic and Statistical Manual
of Mental Disorders (DSM-IV; APA, 1994) criteria voor PTSS en of ze
daaraan hadden voldaan één maand na de mishandeling. Aldus vormden
de onderzoekers drie groepen proefpersonen: slachtoffers die nooit
voldeden aan de PTSS criteria (n = 28), slachtoffers die een maand na de
mishandeling PTSS hadden, maar nu niet meer (de ‘herstelde’ groep; n =
20) en slachtoffers die voorheen PTSS hadden en op het moment van
onderzoek nog steeds (de ‘chronische’ groep; n = 44). Dunmore e.a. on-