3 01 Slachtofferhulp en herstelbemiddeling - WODC

Justitiële verkenningen, jrg. 27, nr. 3, 2001 85
Spijt op basis van schuldgevoel en berouw
– Ik heb het vertrouwen van bekenden beschaamd.
– Het lijkt mij niet leuk om overvallen te worden.
– Ik wil iets goed maken en de gebeurtenis voor hen lichter maken.
– Ik wil uitleggen hoe het zo gekomen is, ik weet dat het geen excuus is,
maar toch?
Spijt gericht op de ander:
– Ik wil zeggen dat alleen ikzelf verantwoordelijke ben voor mijn daad.
– Ik wil zeggen dat ze niet bang hoeven te zijn voor wraak, nu niet en
straks niet.
– Ik wil zeggen dat ik aan het leren ben, dat ze niet bang hoeven te zijn
voor herhaling.
De variaties in combinaties van motieven zijn zeer divers. Uitgangspunt
is dat beide partijen van tevoren (via de bemiddelaar) elkaars belangrijkste
motieven kennen. Zo kan de wens van de moeder van een vermoorde
zoon zijn: ‘ik moet mijn emoties kwijt anders kan ik niet rouwen’. Dedader
zegt: ‘Als die mevrouw dat wil, dan wil ik, om haar te helpen haar
daarin tegemoet komen. Ik wil daarmee ook laten zien dat ik niet zo
slecht ben en misschien voorkomt dat straks ook een hoop ellende als ik
eruit kom … !’
‘Ik zou hem wel willen slaan’, zei een moeder die op het punt staat de
moordenaar van haar dochter te ontmoeten. ‘Maar dat kan niet, zo bèn
ik niet!’ De rouwende èn schuldbewuste dader, de ex-vriend van de
dochter zei eerder al tijdens de intake aan de bemiddelaar: ‘Ze mag me
slaan!’ De bemiddelaar dacht: toch maar niet. De deelnemers aan een
bemiddelingsgesprek zijn immers geen gasten van de tv-show van Jerry
Springer.
Het intakeproces in dit soort zaken duurt vrij lang. De vraag van de
deelnemer en de vorm waarin deze gesteld kan worden, evolueert in het
verwerkingsproces dat de deelnemer ook tijdens de intakefase doormaakt.
In de intakefase bouwt de bemiddelaar vertrouwen op en brengt
betrouwbare en doelgerichte, op de ontmoeting gerichte informatie over
naar beide partijen. Hierbij komt de taak van de bemiddelaar als
bruggenbouwer tussen slachtoffer en dader het sterkst naar voren. Pas
als de deelnemers in staat zijn hun non-verbale emoties om te zetten in
een open verbale communicatie, ook al is de boosheid nog zo groot,
wordt een ontmoeting georganiseerd. Meestal wordt in zo’n situatie samengewerkt
met de therapeut van betrokkene. We vragen ons echter wel
eens af of de lange voorbereiding de spontane ontlading van de emoties
niet te véél weghaalt, waardoor de bemiddeling aan helende kracht inboet.
Hieronder worden twee casussen gedeeltelijk gereconstrueerd. Aan
beide bemiddelingen gingen roofovervallen vooraf, en kwam het verzoek
tot een gesprek van de dader. De twee casussen zijn gekozen omdat ze