3 01 Slachtofferhulp en herstelbemiddeling - WODC

Nederlandse slachtofferbeleid in een rechtsvergelijkend perspectief 44
gen, kan een wijdverbreide consensus gedestilleerd worden over welke
rechten essentieel worden geacht om de belangen van slachtoffers in het
strafproces te waarborgen. De volgende rechten worden algemeen erkend
als basisrechten voor slachtoffers:
– Het recht op respect en erkenning gedurende alle fasen van het strafproces;
– Het recht om informatie te ontvangen over ontwikkelingen in zijn/haar
zaak;
– Het recht om informatie te geven aan de strafrechtsautoriteiten;
– Het recht op schadevergoeding (van de dader of de staat);
– Het recht op rechtsbijstand en juridisch advies, zonodig betaald door
de staat;
– Het recht op bescherming van de privacy, zowel in de rechtszaal als in
de media;
– Het recht op bescherming tegen intimidatie en bedreigingen van de
kant van de dader.
In Europa zijn veel van deze rechten geïncorporeerd in wetten, richtlijnen
en (interne) circulaires. Maar de vraag of en hoe deze rechten in de
praktijk gewaarborgd worden is veelal onderbelicht gebleven. Ook is er
een verontrustend gebrek aan empirische en rechtsvergelijkende kennis
over effectieve implementatiestrategieën. Dit terwijl vergelijkend onderzoek,
zeker als het gaat om nieuwe aandachtsgebieden, zeer waardevolle
inzichten kan bieden over wat werkt en wat niet, en waarom. Voor het
beantwoorden van de vraag op welke manier slachtoffers zouden kunnen
participeren in het strafproces kan rechtsvergelijkend onderzoek
eveneens nieuwe inzichten opleveren. Het is daarom prijzenswaardig dat
de Katholieke Universiteit Brabant in samenwerking met het Nederlandse
ministerie van justitie het initiatief heeft genomen om een vergelijkend
onderzoek naar de positie van slachtoffers in het strafproces te
starten. Het doel van het onderzoek was inzicht te krijgen in de mate en
wijze van implementatie van de Recommendation in 22 lidstaten van de
Raad van Europa. 1 In alle 22 betrokken landen hebben de onderzoekers
niet alleen wetten en richtlijnen bestudeerd en kennis genomen van empirisch
onderzoek, maar hebben zij ter plaatse interviews afgenomen
met sleutelfiguren in de strafrechtsketen. Verder hebben zij in ieder land
onder andere politiebureaus, parketten, rechtbanken, buro’s voor
slachtofferhulp en advocatenkantoren bezocht en kennis genomen van
de wijze waarop in de praktijk omgegaan wordt met slachtoffers van de-
1 België, Cyprus, Denemarken, Duitsland, Engeland en Wales, Frankrijk, Griekenland, Ierland,
Italië, IJsland, Liechtenstein, Luxemburg, Malta, Nederland, Noorwegen, Oostenrijk,
Portugal, Schotland, Spanje, Turkije, Zweden en Zwitserland (m.n. kanton Zürich). De keuze
voor deze 22 lidstaten van de Raad van Europa is onder andere ingegeven door het feit dat
deze landen betrokken waren bij het opstellen en aannemen van de Recommendation.