Dynamiek in islamitisch activisme - Wetenschappelijke Raad voor ...

More documents

Recommendations

Info

samenvatting Achtergrond Sinds de jaren zeventig is sprake van een toenemende betekenis van de islam als politieke factor, het zogenoemde islamitisch activisme. Diverse manifestaties daarvan hebben geleid tot grote spanningen en gewelddadige conflicten, niet alleen binnen de moslimwereld zelf, maar ook in (relaties met) het Westen en Nederland. De verwevenheid tussen wat zich buiten en binnen nationale grenzen afspeelt, betekent immers dat gebeurtenissen elders ook gevolgen hebben voor de interne verhouding tussen bevolkingsgroepen. Tussen moslims en niet-moslims, en soms ook tussen moslims onderling, is een sfeer van wantrouwen en angst ontstaan. De communicatie over ‘de islam’ verloopt nog slechts via heftige beelden en grote woorden, zoals een ‘botsing tussen beschavingen’ of een ‘onverenigbaarheid van de islam met democratie en mensenrechten’. Vraagstelling Dit rapport onderzoekt de kenmerken en dynamiek van het islamitisch activisme. Het stelt de vraag of en in welk opzicht de verschijningsvormen van dit activisme sinds de jaren zeventig aanknopingspunten bieden voor democratisering en verbetering van de mensenrechten. Het onderzoekt ook welk beleidsperspectief voor Nederland en Europa op langere termijn processen van democratisering en verbetering van mensenrechten kan ondersteunen. Doel Met dit rapport beoogt de raad een beleidsperspectief te formuleren dat bijdraagt aan het verminderen van de spanningen met en binnen de moslimwereld rondom vraagstukken van islamitisch activisme. De raad acht het essentieel dit perspectief te baseren op kennis van de feitelijke ontwikkelingen en kenmerken van dit activisme. Tegelijkertijd richt hij zich in dit rapport niet op een beschrijving en analyse van alle facetten hiervan, dus inclusief de zo bekende negatieve manifestaties. Hij zoekt nadrukkelijk naar positieve aanknopingspunten voor beleid gericht op democratisering en mensenrechten in moslimlanden. Dit rapport richt zich tot de Nederlandse regering. De internationale ontwikkelingen die hier aan de orde zijn, vergen naar hun aard internationale beleidsinspanningen. Daarom verkent het rapport vooral de beleidsmogelijkheden die de Europese Unie (eu) ter beschikking staan. Juist via dat grotere kader kan Nederland invloed uitoefenen. De uitgangspunten voor het externe eu-beleid hebben evenwel ook implicaties voor de omgang met het islamitisch activisme in Nederland. Aanpak De relatie tussen islamitisch activisme en democratie en mensenrechten is onderzocht op drie dimensies, namelijk: samenvatting 9
10 dynamiek in islamitisch activisme • islamitisch-politiek denken, • islamitisch-politieke bewegingen, en • islamitisch recht. Aanknopingspunten De bevinding van het rapport is dat het islamitisch activisme wel degelijk aanknopingspunten biedt voor democratisering en mensenrechten. Ieder van de drie onderzochte dimensies toont ten aanzien hiervan een grote verscheidenheid en dynamiek. Hoewel het om fragiele aanknopingspunten gaat, en er ook nog veel onzekerheid bestaat, is het onjuist te veronderstellen dat ‘de’ islam in algemene zin haaks staat op acceptatie van democratie en mensenrechten. Het niveau van het islamitisch-politieke denken laat zien dat er inderdaad veel denkers zijn die belangrijke principes voor de inrichting van de staat, zoals de scheiding van kerk en staat, democratie, rechtsstaat en mensenrechten, afwijzen als strijdig met de islamitische beginselen en de suprematie van het islamitisch recht. Maar naast deze beeldbepalende opvattingen manifesteren zich ook steeds meer denkers die deze principes juist op islamitische gronden nastreven. Zij keren zich tegen dogmatische benaderingen die stellen dat de voorschriften van de heilige bronnen naar de letter moeten worden nageleefd. Eerder gaat het hun om de geest en de zeggingskracht van deze bronnen voor de huidige omstandigheden. Denkers met dergelijke opvattingen zijn inmiddels in veel moslimlanden te vinden, bijvoorbeeld in Indonesië, Maleisië en Egypte. Het vernieuwende denken komt zelfs voor in Iran, het land dat nu een kwarteeuw ervaring heeft met een islamitische theocratie. Ook de recente geschiedenis van islamitisch-politieke bewegingen in de moslimwereld laat een grote verscheidenheid en dynamiek zien. Dergelijke bewegingen vormen geen homogene, onveranderlijk radicale, immer gewelddadige bedreiging. Het transnationale terrorisme dat zich toelegt op jihadische acties is natuurlijk wel bedreigend. Maar daarnaast zijn er tal van islamitische bewegingen met heel uiteenlopende aspiraties, waaronder ook groepen die zoeken naar hervormingen binnen de bestaande politieke stelsels. Bovendien hebben islamitischpolitieke bewegingen in veel moslimlanden ook hun aanvankelijk radicale houding laten varen voor een pragmatische politieke opstelling. De bewegingen die zich het meest oriënteren op de politieke arena, zoals de Moslim Broederschap in Egypte, zijn het verst opgeschoven naar acceptatie van democratische beginselen en normen. Al doende nemen ze afstand van absolute waarheden en leren ze de positieve werking kennen van democratische principes en mensenrechten. Veel moslimlanden hebben de afgelopen decennia blootgestaan aan druk om elementen van het islamitisch recht in te voeren. De opvattingen over wat deze sharia behelst, lopen echter sterk uiteen, van zeer algemene richtlijnen tot concrete gedragsvoorschriften. Daardoor bestaan er niet alleen grote verschillen in op de sharia gebaseerde rechtsregels, maar ook in de praktische toepassing van die regels. De islamisering van het recht vanaf de jaren zeventig heeft in de
Page 2 and 3: Dynamiek in islamitisch activisme
Page 4 and 5: Dynamiek in WETENSCHAPPELIJKE RAAD
Page 8 and 9: inhoudsopgave Samenvatting Ten gele
Page 12 and 13: meeste landen een beperkte reikwijd
Page 14 and 15: eenzijdige informatie- en beïnvloe
Page 18 and 19: ten geleide Dit rapport is voorbere
Page 20 and 21: 1 inleiding 1.1 achtergrond en aanl
Page 22 and 23: De verwevenheid tussen dat wat zich
Page 24 and 25: ontwikkelen dat niet alleen oog hee
Page 26 and 27: Dit rapport heeft evenmin als thema
Page 28 and 29: evordering van mensenrechten te ond
Page 30 and 31: 2 de ontwikkeling van het islamitis
Page 32 and 33: de ontwikkeling van het islamitisch
Page 36 and 37: aanmoediging om zich af te keren va
Page 60 and 61:
3 de ontwikkeling van islamitisch-p
Page 62 and 63:
de ontwikkeling van islamitisch-pol
Page 64 and 65:
Page 66 and 67:
Tekstbox 3.1 Het politieke bestel v
Page 68 and 69:
3.2.3 conclusie In veel landen in d
Page 70 and 71:
en voor een overname van de staat,
Page 72 and 73:
gebeuren dat zeven leiders van de N
Page 74 and 75:
Deobandi en de Jamaat-i-Islami hun
Page 76 and 77:
hebben bovendien uitstralingseffect
Page 78 and 79:
Page 80 and 81:
Page 82 and 83:
Page 84 and 85:
Page 86 and 87:
Sinds het doorbreken van de gewelds
Page 88 and 89:
Page 90 and 91:
verder ondermijnd, waardoor radical
Page 92 and 93:
langer uitsluitend op de regeringen
Page 94 and 95:
Page 96 and 97:
itarian secular states or conservat
Page 98 and 99:
Tabel 3.3 Oriëntaties van islamiti
Page 100 and 101:
Page 102 and 103:
Page 104 and 105:
3.6 conclusie de ontwikkeling van i
Page 106 and 107:
noten de ontwikkeling van islamitis
Page 108 and 109:
Page 110 and 111:
4 de ontwikkeling van recht en rech
Page 112 and 113:
4.2 recente islamisering van recht
Page 114 and 115:
de ontwikkeling van recht en rechts
Page 116 and 117:
in dit land is bijvoorbeeld het per
Page 118 and 119:
Page 120 and 121:
Page 122 and 123:
Page 124 and 125:
4.2.4 strafrecht de ontwikkeling va
Page 126 and 127:
Page 128 and 129:
In beide landen is de bevoegdheid h
Page 130 and 131:
Page 132 and 133:
Page 134 and 135:
Page 136 and 137:
Page 138 and 139:
Page 140 and 141:
stemming te zijn met het recht in d
Page 142 and 143:
Page 144 and 145:
Page 146 and 147:
Page 148 and 149:
sharia een belangrijke inspiratiebr
Page 150 and 151:
5 beleidsperspectief 5.1 inleiding
Page 152 and 153:
Of het er bij eerdere aanslagen op
Page 154 and 155:
In sommige landen is de oorlog tege
Page 156 and 157:
mitische politieke bewegingen en is
Page 158 and 159:
mensenrechten. Kort gezegd: verande
Page 160 and 161:
hebben op huidige interpretaties va
Page 162 and 163:
cratiseringsmomentum waar te nemen
Page 164 and 165:
ontkennen dus de grote variatie en
Page 166 and 167:
edoeld wordt met ‘islamitische’
Page 168 and 169:
Desondanks blijven er belangrijke g
Page 170 and 171:
de hier geschetste uitgangspunten l
Page 172 and 173:
men, de notie van een ‘dialoog tu
Page 174 and 175:
Tot nu toe is echter niet duidelijk
Page 176 and 177:
eisen als primaire voorwaarde voor
Page 178 and 179:
ning met de endogene dynamiek en ro
Page 180 and 181:
missies. Er zijn veel argumenten va
Page 182 and 183:
verplichte jurisdictie van het Hof.
Page 184 and 185:
zij moeten kennis hebben van de int
Page 186 and 187:
loyale burgers vanuit de universele
Page 188 and 189:
moederbeweging in Turkije of de zus
Page 190 and 191:
ten aanzien van de religie; dat is
Page 192 and 193:
In zo’n klimaat kan ook meer onbe
Page 194 and 195:
De overheid heeft vanzelfsprekend n
Page 196 and 197:
‘mens en maatschappij’ en later
Page 198 and 199:
Meer aandacht van bestaande partije
Page 200 and 201:
In dit rapport gaat het de raad ech
Page 202 and 203:
kennelijk enige tijd voordat gelovi
Page 204 and 205:
De raad beseft dat het voorgestelde
Page 206 and 207:
general discussion [sic] on ‘Isla
Page 208 and 209:
literatuur Abou El Fadl, K. (2003)
Page 210 and 211:
Buruma, I. en A. Margalit (2004) Oc
Page 212 and 213:
Hamzawy, A. (2005) ‘The Key to Ar
Page 214 and 215:
Menendez Gonzalez, I. (2005) Arab R
Page 216 and 217:
Safi, O. (2003) Progressive Muslims
Page 218 and 219:
Wiktorowicz, Q. (ed.) (2004b) Islam
Page 220 and 221:
ijlage 1 Vergelijking van de scores
Page 222 and 223:
ijlage 2 Classificatie van moslimla
Page 224 and 225:
ijlage 3 (vervolg) Status van islam
Page 226 and 227:
In het kader van de sociale, cultur
Page 228 and 229:
verklarende woordenlijst verklarend
Page 230 and 231:
apporten aan de regering Eerste raa
Page 232 and 233:
68 Zevende raadsperiode (2003-2007)
Page 234 and 235:
voorstudies en achtergronden voorst
Page 236:
234 dynamiek in islamitisch activis
show all

Dynamiek in islamitisch activisme - Wetenschappelijke Raad voor ...

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?