Dynamiek in islamitisch activisme - Wetenschappelijke Raad voor ...

ten aanzien van de religie; dat is ook niet de strekking van het leerstuk van scheiding
tussen kerk en staat (wrr 2004).
De grote diversiteit van moslimgemeenschappen in Europa, hun positie als
minderheid in Europese landen (met uitzondering van Albanië, Bosnië, Kosovo
en Turkije) en de deels vergelijkbare ontwikkelingen waarmee moslims en de
islam in Europa geconfronteerd worden, kunnen echter wel bijdragen aan een
zekere gelijkluidendheid onder Europese moslims. Dit betekent ook dat er overeenkomsten
zijn tussen islamitisch activisme waarmee elk van de Europese
landen te maken heeft op eigen grondgebied, en de maatschappelijke vraagstukken
en beleidskwesties waar zij mee worstelen. Het ligt volgens de wrr voor de
hand dat de lidstaten van de eu hun Europese beleidskaders benutten voor het
onderling uitwisselen van goede praktijken (best practices) over de thematiek
van islamitisch activisme. Dat de islam in Europa op termijn invloed zou kunnen
uitoefenen op de geloofsontwikkelingen in moslimlanden is bij de huidige
mondiale communicatiemiddelen uiteraard goed denkbaar. Dat dit een doorslaggevende
invloed is, zoals Tibi en Ramadan voorzien, is echter weinig aannemelijk.
Die gedachte berust te zeer op de veronderstelling dat Europa en de vs de
zetel vormen van modernisering. De lokale context verschilt van land tot land en
zal derhalve overal leiden tot eigen antwoorden op de relatie tussen religie,
democratie en mensenrechten.
5.5.6 bilaterale beleidsopties
Ook als Europese landen of de lidstaten van de eu er niet in slagen een gezamenlijk
gedragen strategische visie te ontwikkelen op islamitisch activisme, ontslaat
dat de Nederlandse regering niet van de plicht zelf zoveel mogelijk inhoud te
geven aan constructieve betrokkenheid. Ze beschikt immers over additionele
bilaterale kanalen waarmee de betrekkingen met delen van de moslimwereld
direct of indirect zijn te beïnvloeden. Ten eerste valt te denken aan de instrumenten
van het reguliere buitenlandse beleid, waaronder ook het uitgebreide netwerk
van ontwikkelingshulpkanalen met een aantal moslimlanden en de politieke
banden met landen als Marokko, Turkije, Indonesië en Suriname, waar veel van
de in Nederland woonachtige moslims nog altijd hun wortels hebben liggen. Ten
tweede betreft het ngo’s, universiteiten, het bedrijfsleven en media, die op indirecte
wijze kunnen worden betrokken in het beleid tegenover de moslimwereld.
Rekening houden met de diversiteit en endogene dynamiek van islamitisch activisme
vereist grondige kennis van de actuele en toekomstige ontwikkelingen
binnen de moslimwereld, waaronder de talloze verschillende intellectuele, politieke,
culturele en juridische manifestaties van islamitisch activisme. De Nederlandse
regering dient op de hoogte te blijven van deze ontwikkelingen, en het
beleid, de politiek en de publieke opinie met haar inzichten te voeden, vanuit het
besef dat buitenlands en binnenlands beleid onderling sterk verweven zijn (Otto
2006). Met het kennisniveau in Nederland over de islam en de moslimwereld is
het bedroevend slecht gesteld. Het overdragen van feitelijke informatie draagt bij
beleidsperspectief
189