Dynamiek in islamitisch activisme - Wetenschappelijke Raad voor ...

de hier geschetste uitgangspunten laat leiden, zal ze ook daar stuiten op weerstand.
Maar het veelal buitensluiten van islamitische bewegingen heeft in die
landen zelf nu ook al tot grote spanningen geleid. De hier bepleite veranderingen
vergen naar hun aard veel tijd en geduld, en zullen vanzelfsprekend door de
betrokken landen zelf tot stand moeten worden gebracht (Haass 2005). Ze zijn
echter zeker niet ongevoelig voor de positie die de eu hierover inneemt.
5.5 europese en bilaterale beleidsopties voor
constructieve betrokkenheid
5.5.1 inleiding
Nederland beschikt over uiteenlopende Europese en bilaterale kanalen waarmee
het concrete invulling kan geven aan de hiervoor uiteengezette visie van constructieve
betrokkenheid. Deze paragraaf verkent de voornaamste hiervan. Op
Europees niveau gaat het in de eerste plaats om voorstellen die de directe relaties
met moslimlanden binnen de eigen regio betreffen, via de banden met de mediterrane
partnerlanden van het Euromediterrane beleid (emp), Turkije, de Golfstaten
en Iran. In de tweede plaats gaat het om voorstellen waarin een actieve
rol is weggelegd voor de eu in het kader van de vn en de oic. In de derde plaats
betreft het de discussie over de ontwikkeling van een Europese islam. Met dit
laatste thema bespreekt de wrr de actuele discussie over de mogelijkheid en
wenselijkheid van een specifiek Europese variant van de islam. Volgens velen kan
daarvan een matigende invloed uitgaan op die moslimlanden waar de vermeende
tegenstelling tussen ‘islam’ en democratie juist sterk wordt opgespeeld.
5.2.2 het euromediterrane beleid en het europese nabuurschapsbeleid
Verreweg het belangrijkste beleidsinstrument van de eu voor het vormgeven aan
de relaties met moslimlanden betreft het emp, in ambtelijk jargon ook wel het
Barcelona-proces genoemd (zie bijlage 4). Daarom zal juist daar uitvoerig op
worden ingegaan. Dit beleid, dat ruim tien jaar geleden van start is gegaan, is
echter sterk technocratisch van aard. Het ontmoet weinig belangstelling op de
hogere politieke niveaus en geniet dus ook nauwelijks bekendheid onder de
bevolking van de lidstaten. Welke mogelijkheden biedt het emp en het daarmee
samenhangende nieuwere Europese Nabuurschapsbeleid (enp) voor een grotere
constructieve betrokkenheid? Voor het antwoord hierop is het zinvol eerst de
voornaamste veronderstellingen te bekijken die ten grondslag liggen aan het
oorspronkelijke emp. Deze werken immers ook nu nog door in de omgang met
islamitisch activisme en het islamitische democratie- en mensenrechtendiscours.
Het emp is tot stand gekomen in een vlaag van optimisme dankzij de formulering
in 1993 van het Oslo-akkoord over het Israëlisch-Palestijns vraagstuk. Het
beoogde handvest over politieke en veiligheidssamenwerking van het emp moest
de vredesrelaties beklinken tussen de Arabische wereld, Israël en de eu. Maar er
beleidsperspectief
169