Dynamiek in islamitisch activisme - Wetenschappelijke Raad voor ...

More documents

Recommendations

Info

de ontwikkeling van islamitisch-politieke bewegingen het zeggen hadden, en staten die werden bestuurd door een nieuwe stedelijke elite die de oude machthebbers aan de kant hadden geschoven. In de eerste groep landen (met als extreem voorbeeld Saoedi-Arabië) behielden religieuze leiders (ulama) en instellingen hun vooraanstaande maar meestal wel afhankelijke positie in het maatschappelijke leven. Ze werden niet buiten spel gezet maar ingebed in het regime. In de tweede groep werd beslag gelegd op de grond en het overige eigendom van religieuze groepen en werd de ulama een salaris in overheidsdienst uitgekeerd (Kepel 2002: 47). Het proces van secularisatie had dus meestal het karakter van een onderschikking van een officiële versie van de islam aan de staat, én een geforceerde verbanning van religieuze aangelegenheden uit het openbare leven. Toch bleven andere versies van de islam overal een belangrijke rol spelen in het lokale sociale en culturele leven. Deze ‘volkse’, veelal niet-stedelijke islam kenmerkte zich door aandacht voor individuele vroomheid, de bemiddelende rol van lokale geestelijk leiders en mystieke broederschappen (Kepel 2002: 46-54; Yavuz 2003: ix). Hij werd door de meeste regimes getolereerd omwille van de sociale stabiliteit of, zoals in Turkije (na aanvankelijk te zijn verboden), Algerije en Saoedi-Arabië, verder in zijn bewegingsvrijheid beknot. Sommige regimes manipuleerden vooral de traditionele sufibroederschappen in de positie van buffer tegen socialistische, communistische en later ook radicale islamitische groeperingen. De postkoloniale elites gaven de staat het primaat boven de samenleving en het individu. Het nationalisme dat zij hanteerden beriep zich weliswaar in naam op de volkssoevereiniteit, maar stond in de praktijk slechts een beperkte, selectieve deelname toe van de massa aan de politieke macht (Utvik 2003: 43; Fuller 2003: 14). Sheri Berman beschrijft hoe de nieuwe regimes erin slaagden via een grote bureaucratie en een officiële staatscultuur en -ideologie de massa van de bevolking te mobiliseren en tegelijkertijd op grote afstand te zetten. Ze spreekt van een stilzwijgend contract tussen staat en maatschappij: in ruil voor zelfrespect, zelfvertrouwen en brede deelname aan onderwijs, gezondheidszorg, werkgelegenheid en subsidies werden burgers geacht (tijdelijk) hun aanspraken op individuele politieke en burgerrechten op te schorten (Berman 2003: 259). In economisch opzicht betekende dit een sterk activistische rol voor de staat, die in sommige landen (o.m. Libië, Egypte, Indonesië, Jemen, Algerije en Irak) een expliciet socialistisch en/of communistisch programma omarmde. Het bekendste voorbeeld hiervan is ongetwijfeld het Arabisch nationalisme van Gamal Abdel Nasser. Dit omvatte een ongekend ambitieus socialistisch getint ontwikkelingsprogramma dat onder meer voorzag in de nationalisatie van sleutelindustrieën, grondhervormingen en prestigieuze projecten zoals de bouw van de Aswandam. Uit het impliciete, op economische prestaties georiënteerde contract met de centrale staat vloeide aanvankelijk een grote tolerantie voort tegenover staatsinmenging in het dagelijkse sociale, culturele en religieuze leven. Civil society- 61
62 dynamiek in islamitisch activisme organisaties werden gedwongen zich vooral loyaal te betonen aan de heersende macht, zonder zich feitelijk te mogen mengen in de politieke arena. Cultureel pluralisme werd onderdrukt ten gunste van het project van de natiestaat. Juist daardoor echter zochten (etnische en religieuze ) groepen en lagen van de bevolking die min of meer werden uitgesloten van het dit project hun toevlucht in de eigen religie en/of etniciteit. Koerden in Irak en Turkije bijvoorbeeld werden min of meer gedwongen hun heil te zoeken in al die plaatselijke arena’s waarop de staat weinig greep had. Paradoxaal genoeg versterkte dit proces van politieke en maatschappelijke marginalisering op de lange termijn dus juist de betekenis van informele buurt-, clan- en religieuze loyaliteiten en identiteiten (Yavuz 2003: 52). Op veel plekken in de moslimwereld liepen de hooggespannen verwachtingen in de jaren zeventig en tachtig spaak op de realiteit van teleurstellende prestaties van de staat. Het sociale contract werd als het ware eenzijdig opgezegd door al die groepen van de bevolking die waren teleurgesteld door de economische wanprestaties en het ontbreken van individuele en politieke rechten (Berman 2003: 259-260). Vooral de jongere generatie van de jaren zeventig die de volwassenheid bereikte tijdens de massale migratie van het platteland naar de steden en buitenwijken, liet zich steeds meer gelden. Deze generatie had als eerste onderwijs genoten in de eigen taal, kon lezen en schrijven en koesterde geen enkele herinnering aan de koloniale tijd. De kennis, opvattingen en cultuur van hun (veelal ongeletterde) ouders van het platteland boden deze jongeren te weinig referentiepunten voor de nieuwe levensomstandigheden. Ze wensten de politieke leiders af te rekenen op hun grote beloften en zochten naar manieren om politiek en maatschappelijk gehoor te vinden (Kepel 2002). Het in hoofdstuk 2 geschetste gedachtegoed van denkers als Mawdudi, Qutb, al-Banna, Shariati en Khomeini, hoe uiteenlopend ook, voorzag in deze behoefte. Dat gaf immers aanknopingspunten om de nieuwe, moderne samenleving te benoemen, te verklaren en van een eigen kritisch (islamitisch) alternatief te voorzien. 3.2.2 factoren van mobilisatie Onderzoek naar (revolutionair) activisme en sociale bewegingen laat zien dat een voedingsbodem van malaise en grieven een noodzakelijke maar geen voldoende voorwaarde is voor activistisch politiek protest (Berman 2003: 258; Hafez 2003: 17; Baylouny 2004). Lang niet alle samenlevingen die sinds de jaren zeventig blootstaan aan economische, sociale, culturele en demografische druk hebben politieke omwentelingen of invloedrijke (islamitisch-)politieke bewegingen voortgebracht. Er zijn kennelijk andere mechanismen en omstandigheden die bepalen wanneer en hoe maatschappelijke onvrede zich vertaalt in sociale en politieke mobilisatie en in welke richting deze krachten zich ontwikkelen. Hiervoor kunnen we aanknopingspunten vinden bij drie componenten: 1 de beschikbaarheid van middelen en mobilisatiestructuren; 2 de kansen en belemmeringen in de interne en externe politieke omgeving; 3 cultuur en processen van betekenisgeving (Wiktorowicz 2004b).
Page 2 and 3:
Dynamiek in islamitisch activisme
Page 4 and 5:
Dynamiek in WETENSCHAPPELIJKE RAAD
Page 8 and 9:
inhoudsopgave Samenvatting Ten gele
Page 10 and 11:
samenvatting Achtergrond Sinds de j
Page 12 and 13: meeste landen een beperkte reikwijd
Page 14 and 15: eenzijdige informatie- en beïnvloe
Page 18 and 19: ten geleide Dit rapport is voorbere
Page 20 and 21: 1 inleiding 1.1 achtergrond en aanl
Page 22 and 23: De verwevenheid tussen dat wat zich
Page 24 and 25: ontwikkelen dat niet alleen oog hee
Page 26 and 27: Dit rapport heeft evenmin als thema
Page 28 and 29: evordering van mensenrechten te ond
Page 30 and 31: 2 de ontwikkeling van het islamitis
Page 32 and 33: de ontwikkeling van het islamitisch
Page 36 and 37: aanmoediging om zich af te keren va
Page 60 and 61: 3 de ontwikkeling van islamitisch-p
Page 64 and 65: de ontwikkeling van islamitisch-pol
Page 66 and 67: Tekstbox 3.1 Het politieke bestel v
Page 68 and 69: 3.2.3 conclusie In veel landen in d
Page 70 and 71: en voor een overname van de staat,
Page 72 and 73: gebeuren dat zeven leiders van de N
Page 74 and 75: Deobandi en de Jamaat-i-Islami hun
Page 76 and 77: hebben bovendien uitstralingseffect
Page 86 and 87: Sinds het doorbreken van de gewelds
Page 90 and 91: verder ondermijnd, waardoor radical
Page 92 and 93: langer uitsluitend op de regeringen
Page 96 and 97: itarian secular states or conservat
Page 98 and 99: Tabel 3.3 Oriëntaties van islamiti
Page 104 and 105: 3.6 conclusie de ontwikkeling van i
Page 106 and 107: noten de ontwikkeling van islamitis
Page 110 and 111: 4 de ontwikkeling van recht en rech
Page 112 and 113:
4.2 recente islamisering van recht
Page 114 and 115:
de ontwikkeling van recht en rechts
Page 116 and 117:
in dit land is bijvoorbeeld het per
Page 118 and 119:
Page 120 and 121:
Page 122 and 123:
Page 124 and 125:
4.2.4 strafrecht de ontwikkeling va
Page 126 and 127:
Page 128 and 129:
In beide landen is de bevoegdheid h
Page 130 and 131:
Page 132 and 133:
Page 134 and 135:
Page 136 and 137:
Page 138 and 139:
Page 140 and 141:
stemming te zijn met het recht in d
Page 142 and 143:
Page 144 and 145:
Page 146 and 147:
Page 148 and 149:
sharia een belangrijke inspiratiebr
Page 150 and 151:
5 beleidsperspectief 5.1 inleiding
Page 152 and 153:
Of het er bij eerdere aanslagen op
Page 154 and 155:
In sommige landen is de oorlog tege
Page 156 and 157:
mitische politieke bewegingen en is
Page 158 and 159:
mensenrechten. Kort gezegd: verande
Page 160 and 161:
hebben op huidige interpretaties va
Page 162 and 163:
cratiseringsmomentum waar te nemen
Page 164 and 165:
ontkennen dus de grote variatie en
Page 166 and 167:
edoeld wordt met ‘islamitische’
Page 168 and 169:
Desondanks blijven er belangrijke g
Page 170 and 171:
de hier geschetste uitgangspunten l
Page 172 and 173:
men, de notie van een ‘dialoog tu
Page 174 and 175:
Tot nu toe is echter niet duidelijk
Page 176 and 177:
eisen als primaire voorwaarde voor
Page 178 and 179:
ning met de endogene dynamiek en ro
Page 180 and 181:
missies. Er zijn veel argumenten va
Page 182 and 183:
verplichte jurisdictie van het Hof.
Page 184 and 185:
zij moeten kennis hebben van de int
Page 186 and 187:
loyale burgers vanuit de universele
Page 188 and 189:
moederbeweging in Turkije of de zus
Page 190 and 191:
ten aanzien van de religie; dat is
Page 192 and 193:
In zo’n klimaat kan ook meer onbe
Page 194 and 195:
De overheid heeft vanzelfsprekend n
Page 196 and 197:
‘mens en maatschappij’ en later
Page 198 and 199:
Meer aandacht van bestaande partije
Page 200 and 201:
In dit rapport gaat het de raad ech
Page 202 and 203:
kennelijk enige tijd voordat gelovi
Page 204 and 205:
De raad beseft dat het voorgestelde
Page 206 and 207:
general discussion [sic] on ‘Isla
Page 208 and 209:
literatuur Abou El Fadl, K. (2003)
Page 210 and 211:
Buruma, I. en A. Margalit (2004) Oc
Page 212 and 213:
Hamzawy, A. (2005) ‘The Key to Ar
Page 214 and 215:
Menendez Gonzalez, I. (2005) Arab R
Page 216 and 217:
Safi, O. (2003) Progressive Muslims
Page 218 and 219:
Wiktorowicz, Q. (ed.) (2004b) Islam
Page 220 and 221:
ijlage 1 Vergelijking van de scores
Page 222 and 223:
ijlage 2 Classificatie van moslimla
Page 224 and 225:
ijlage 3 (vervolg) Status van islam
Page 226 and 227:
In het kader van de sociale, cultur
Page 228 and 229:
verklarende woordenlijst verklarend
Page 230 and 231:
apporten aan de regering Eerste raa
Page 232 and 233:
68 Zevende raadsperiode (2003-2007)
Page 234 and 235:
voorstudies en achtergronden voorst
Page 236:
234 dynamiek in islamitisch activis
show all

Dynamiek in islamitisch activisme - Wetenschappelijke Raad voor ...

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?