Dynamiek in islamitisch activisme - Wetenschappelijke Raad voor ...

verplichte jurisdictie van het Hof. Het Europese mensenrechtenregime maakt
gebruik van het principe van de margin of appreciation, maar vormt geen afwijking
van de standaarden van de vn. De verschillende organen werken juist
uitdrukkelijk binnen dat kader, en versterken de doorwerking daarvan door de
culturele verschillen en de problemen tussen en binnen landen te beperken die
daadwerkelijke implementatie kunnen bemoeilijken. De vn zelf hebben dan
ook opgeroepen vergelijkbare instellingen op te richten in regio’s waar ze nog
niet bestaan. In die geest bepleit het Arab Human Development Report 2004 een
regionale strategie voor de Arabische wereld. Tot nu toe, zegt het rapport, wordt
het ‘specifiek Arabische’ te vaak gebruikt als argument ter ondergraving van het
internationale mensenrecht. Juist om te komen tot een grotere geldingskracht
van de internationale mensenrechtenverdragen stelt het rapport voor de Arabische
wereld een eigen Arabisch Mensenrechtenverdrag te laten formuleren. Dit
zou voluit moeten aansluiten op de Universele Verklaring, maar tegelijk meer
recht moeten doen aan de Arabisch-islamitische cultuur (undp 2005: 71-77).
Als blijkt dat deze suggestie voor een Arabisch Mensenrechtenverdrag met een
eigen hof inderdaad weerklank vindt bij Arabische regeringen, moet Nederland in
zijn rol van expertisecentrum van het internationale recht aanbieden de mogelijkheden
daarvan verder te onderzoeken. Ons land heeft immers wereldwijd een
grote reputatie op dit terrein. De Raad van Europa en de eu kunnen deze regeringen
bijstaan met hun eigen leerproces, waaronder ook het vergroten van de
kennis van mensenrechten onder islamitische rechters. Net als in het geval van
het Europese mensenrechtenregime ligt het voor de hand dat het aantal verdragsluitende
partijen aanvankelijk klein zal zijn. Bij aantoonbare successen en toenemend
prestige zal dit aantal echter op de langere termijn toenemen.
Er is ook een andere benadering voorgesteld, met hetzelfde oogmerk van toenadering
van islamitische wetgeving tot de universele mensenrechten (Baderin
2003). Deze optie betreft het instellen van een apart mondiaal mensenrechtenregime
met een in islamitische wetgeving gespecialiseerd hof bestaande uit vooraanstaande
juristen die zowel in islamitisch als het internationaal mensenrecht zijn
gekwalificeerd. Dit hof zou bindende uitspraken kunnen doen over het bereik en
de interpretatie van de sharia in relatie tot klachten over mensenrechtenschendingen
in de betrokken lidstaten. Het kan eventueel worden ondergebracht bij de
oic, de organisatie waarbij al een groot deel van de moslimwereld is aangesloten
en die eerder al het initiatief heeft genomen voor het opstellen van de Caïro-
Verklaring voor de Rechten van de Mens in de Islam (zie tekstbox 5.2). Het voordeel
van zo’n mondiaal islamitisch mensenrechtenhof is volgens Baderin dat het
zich uitdrukkelijk buigt over constructieve manieren om een zo groot mogelijke
harmonisatie tussen islamitisch en internationaal mensenrecht tot stand te
brengen. Het kan zich bovendien beroepen op de uiteenlopende islamitische
rechtstheorieën, -scholen en -praktijken in een groot aantal verschillende
moslimculturen, zodat een breed scala aan leerstukken voorhanden is voor
maximale toenadering tot de universele normen.
beleidsperspectief
181