Dynamiek in islamitisch activisme - Wetenschappelijke Raad voor ...

langer uitsluitend op de regeringen van moslimlanden die ze onvoldoende religieus
achtten, maar ook op de vs, Israël en hun bondgenoten. Hun werkterrein is
mondiaal geworden, en hun tactiek duidt meer op ‘elitair stedelijk terrorisme’
dan de traditionele guerillaoorlog van de vrijwilligers in Afghanistan (icg 2005a:
16-17). Zij slagen erin om met relatief weinig middelen al bestaande geopolitieke
conflicten en rivaliteiten binnen en buiten de moslimwereld zoals de Balkanoorlog,
de strijd in Kashmir, Tsjetsjenië, het Palestijnse conflict en de oorlog in Irak
wereldwijd te voorzien van een ‘islamitische’, jihadistische en vooral antiwesterse
lading. Dit effect wordt nog versterkt door de invloed van de (visuele)
media, die de verwevenheid tussen wat zich buiten en binnen de landsgrenzen
afspeelt genadeloos uitvergroten. Ze laten het beeld beklijven van voortdurende
religieuze strijd tussen moslims en niet-moslims, waardoor ook de wereldwijde
solidariteit tussen moslims (en hun tegenstanders) telkens wordt aangewakkerd.
Zoals Graham Fuller opmerkt:
“Today Muslims see themselves as under siege, particularly Muslim minorities, but it is not just
that Bosnians are perhaps being killed because they are Muslim; Bosnians see Chechnyans being
killed, and Chechnyans see Palestinians being killed, and Palestinians see Cashmirians being
killed. And Cashmirians see Moro’s in the Philippines being killed. (…) young men [in Southern
Thailand] have been watching television, and they have been watching the war in Iraq, and they
are saying: ‘that is us!’ They see themselves. There is this echo effect across the Muslim world.
It is possible to see on television what is happening to other Muslims. And this intensifies the
feeling that would not be the case if it was simply Rwandans, because their ethnic or religious
links to Rwanda are very weak” (Fuller 2004).
Sinds 11 september 2001 werkt dit mechanisme al bijna even effectief in het
Westen. Het gedeelde gevoel van vernedering en belegering in de moslimwereld
dat Osama bin-Laden zo feilloos wist te bespelen, vormt het spiegelbeeld van de
groeiende angst voor de islam en het islamitisch terrorisme die zich meester
maakt van niet-moslims in het Westen (Coolsaet 2005: 19-20; icg 2005a: 25). Dat
zich evengoed grote spanningen voordoen binnen de moslimwereld, verdwijnt
hierdoor naar de achtergrond.
3.4.4 conclusie
de ontwikkeling van islamitisch-politieke bewegingen
Zowel in Egypte als in andere delen van de moslimwereld hebben bij uitstek de
meest autoritaire regimes de opleving van het revolutionaire islamitisch activisme
van de jaren zeventig en de vorming van islamitische politieke bewegingen
en partijen trachten te pareren door repressie of coöptatie. Vele hebben ook de
islam zelf ingeschakeld ter legitimering van hun macht. Het religieuze establishment
is sindsdien ofwel volledig ondergeschikt gemaakt aan het autoritaire
bewind, ofwel gecoöpteerd in ruil voor een verdere islamisering van het openbare
leven en de overheidsinstellingen. Toch blijkt in veel landen de hoofdstroom
van de islamitisch activistische bewegingen inmiddels meer hervormingsgezind
en gematigd dan revolutionair en gewelddadig te zijn geworden. Maar als de
91