Dynamiek in islamitisch activisme - Wetenschappelijke Raad voor ...

De verwevenheid tussen dat wat zich buiten en binnen onze grenzen afspeelt,
heeft niet alleen betrekking op de concrete feiten maar ook op de beeldvorming.
Terroristische acties van moslims elders in de wereld kunnen ertoe leiden dat
moslims hier plotseling als potentiële terroristen worden gezien, en hun religie
als intrinsiek antidemocratisch en gewelddadig. Omgekeerd geldt hetzelfde: in
Europa en in de vs levende moslims kunnen oorlogshandelingen van westerse
staten tegen moslimstaten interpreteren als nieuw ‘bewijs’ dat het Westen het
op de islam heeft gemunt. Internationale spanningen en botsingen raken dus niet
langer alleen de internationale en buitenlandpolitieke betrekkingen tussen
staten, maar hebben zowel feitelijk als via de beeldvorming grote invloed op de
interne verhoudingen tussen bevolkingsgroepen. Al zijn onze relaties mét de
regeringen van de moslimwereld op orde, spanningen en gewelddadige conflicten
binnen en tussen moslimlanden kunnen hier grote gevolgen hebben, zowel
voor moslims als niet-moslims. Daarmee zijn ook de belangen steeds groter
geworden bij meer ontspannen verhoudingen tussen en binnen moslimlanden.
1.2 doel, centrale vragen en begripsbepalingen
Doel en centrale vragen
Dit rapport heeft als doel inzicht te verschaffen in de dynamiek van islamitisch
activisme in de moslimwereld, en op grond daarvan een beleidsperspectief te
formuleren ter vermindering van de spanningen daaromtrent en ter ondersteuning
van processen van democratisering en verbetering van de mensenrechten
in moslimlanden. De centrale vragen zijn de volgende.
• Welke inzichten zijn te ontlenen aan de ontwikkeling sinds de jaren zeventig van
islamitisch activisme in relatie tot democratisering en verbetering van mensenrechten?
• Welke aanknopingspunten biedt islamitisch activisme voor toenadering tot
concepten van democratie en mensenrechten?
• Welk beleidsperspectief voor Nederland en Europa kan op de langere termijn
spanningen rondom vraagstukken van islamitisch activisme binnen de moslimwereld
verminderen en processen van democratisering en verbetering van
mensenrechten ondersteunen?
Deze vraagstelling veronderstelt uiteraard dat democratie en mensenrechten
universele waarden vertegenwoordigen, waarvan het actief ondersteunen zich
niet mag beperken tot enkele regio’s of (religieuze) bevolkingsgroepen.
Ondiplomatiek gesteld: ook al is de Arabische regio rijk aan olie en terroristisch
islamitisch activisme, dan is dat geen reden de systematische mensenrechtenschendingen
door repressieve Arabische regimes te beschouwen als een acceptabele
‘prijs’ voor politieke stabiliteit in die regio. En ook al maken veel autoritaire
regimes binnen en buiten die regio dankbaar gebruik van de Amerikaanse
‘oorlog’ tegen het terrorisme om hun politieke tegenstanders onder de islamitisch
activisten tot terroristen te bestempelen, dan nog mogen westerse democratieën
de ogen niet sluiten voor de gerechtvaardigde democratische wens van islamiti-
inleiding
21