Dynamiek in islamitisch activisme - Wetenschappelijke Raad voor ...

general discussion [sic] on ‘Islam and democracy’ in some civil society forums.
A plethora of initiatives aim at ‘cultural understanding’ between Islam and the
West, but concrete political support is lacking for moderate Islamists concerned
to widen political participation in their societies. (…) The eu’s new guidelines on
democracy and human rights promotion in the Middle East fail even to mention
the Islamist issue. The eu largely avoids working with Islamists even on fairly
apolitical issues: for example, declining to work through professional syndicates
captured by Islamists. In short, Islamists continue to be the apparent untouchables
of the democracy assistance world” (Youngs 2004b: 12).
10 Deze bijzondere aandacht voor de rechten van vrouwen wordt mede benadrukt
door het Europees Parlement. Zie bijvoorbeeld de motie van het Europees Parlement
over het herziene emp van eind september 2005 (European Parliament
2005).
11 De Egyptische ndp, de regeringspartij die al decennialang het machtsmonopolie
heeft, is een schoolvoorbeeld van deze verstrengeling van toezicht op de religie
met partijpolitieke controle over de islam in Egypte. Voorafgaand aan het referendum
van 25 mei 2005 over de grondwetswijziging van artikel 76 riepen de
officiële ulama en de minister voor religieuze zaken alle Egyptenaren op om vóór
deze wijzigingen te stemmen, aangezien dit hun religieuze plicht zou zijn. Alle
grote oppositiepartijen waren tegen het voorstel (icg 2005c: 21-22).
12 De ervaringen van instanties als het International Institute for Democracy and
Electoral Assistance (idea) onderstrepen dat democratiseringshulp die rekening
houdt met de politieke ontwikkelingsdynamiek en machtsverhoudingen van een
land effectiever is dan hulp op basis van statische, normatieve standaarden die
uitgaan van een ‘tekort’ ten opzichte van gevestigde (westerse) democratieën.
Door juist de drijvende krachten achter politieke en maatschappelijke veranderingen
als primair aangrijpingspunt te nemen, kan een beter begrip ontstaan van
de kansen en beperkingen van democratiseringsinitiatieven (Tommasoli 2005).
In de moslimlanden vormen de islamitische politieke bewegingen en de écht
onafhankelijke civil society-organisaties momenteel de drijvende krachten bij
uitstek.
13 In juni 2004 hebben de eu-lidstaten het initiatief genomen voor een ‘Strategisch
Partnerschap met het Middellandse-Zeegebied en het Midden-Oosten’. Naast
de emp-partners zijn ook de lidstaten van de Samenwerkingsraad van de Golf
(Saoedi-Arabië, de Verenigde Arabische Emiraten, Koeweit, Bahrein, Oman,
Qatar), Irak, Iran en Jemen beoogde partners (Europese Commissie 2003: 7).
Zie ook: nhc 2005 en Bertelsmann Stiftung 2005.
14 De voorbeelden van Egypte, Bahrein en Jordanië laten zien dat die trajecten
inderdaad verschillen, terwijl ook het hervormingstempo enorm varieert. In
Egypte verlopen de hervormingen uiterst behoedzaam, en in hoofdzaak via de
partijelite van de ndp. Het partijcongres van oktober 2004 heeft een aantal
hervormingen doorgevoerd; het heeft onder meer de regie over het toelaten van
voorheen verboden politieke partijen tot de politieke arena. Het Jordaanse traject
is er een van geleidelijke verbreding van de politieke participatie onder regie van
een speciaal ministerie voor Politieke Ontwikkeling, dat ook verantwoordelijk is
voor de modernisering van het politieke landschap en de politieke partijen. In
beleidsperspectief
205