Dynamiek in islamitisch activisme - Wetenschappelijke Raad voor ...

4.2.4 strafrecht
de ontwikkeling van recht en rechtsstelsels
Het rechtsgebied waarvan de islamisering in een aantal landen wel het meest in
het oog springt, is het islamitisch strafrecht. Vanwege de barbaarse straffen staat
islamisering juist op dit rechtsgebied model voor de perceptie van ‘terugval in de
Middeleeuwen’ die het begrip sharia bij velen oproept.
Het klassieke islamitisch strafrecht bestaat uit drie onderdelen.
• De hadd-misdrijven; dit betreft vijf in de koran omschreven misdrijven en
daarvoor te hanteren straffen, namelijk diefstal (amputatie), struikroverij (van
verbanning tot kruisiging, afhankelijk van de ernst), consumeren van alcohol
(zweepslagen), zina: seksueel verkeer buiten het huwelijk (van geselslagen tot
steniging) en valselijk iemand van zina beschuldigen (zweepslagen). Of afvalligheid
van de islam ook een hadd-delict vormt, is omstreden. Over de strafmaat
hiervoor zijn de klassieke rechtsscholen het eens: de doodstraf, ingeval
de afvalligheid niet wordt herroepen. Over homoseksualiteit en de strafmaat
daarvoor lopen de rechtsscholen uiteen. In de fiqh hebben de rechtsgeleerden
overigens dusdanig zware procedurele voorwaarden gesteld dat oplegging van
hadd-straffen althans bewijsrechtelijk zeer moeilijk is.
• Jinayat: regels voor de toepassing van het pre-islamitische vergeldingsprincipe
‘oog-om-oog, tand-om-tand’ dan wel compensatie met bloedgeld bij moord,
doodslag of mishandeling.
• Siyasa: de bevoegdheid van de overheid om regels te stellen voor de restcategorie
van misdrijven die niet tot bovenstaande kunnen worden gerekend.
In de negentiende en twintigste eeuw had het islamitisch strafrecht in verreweg
de meeste moslimlanden al plaatsgemaakt voor een westerse vorm van strafrecht;
alleen in Saoedi-Arabië, Jemen en Qatar bleef het gehandhaafd. Volgens
Berger (2006) voerden vanaf de jaren zeventig echter in ieder geval Libië (1972),
de Verenigde Arabische Emiraten (1978; overigens niet geïmplementeerd), Iran
(1979), Pakistan (1979) en Soedan (1983) het opnieuw in. De huidige situatie ten
aanzien van de hadd-straffen in de twaalf nader onderzochte landen is weergegeven
in tabel 4.1. De tabel laat zien dat de voorbeelden van Pakistan, Iran en
Soedan geen navolging vonden in Turkije, Egypte, Marokko, Indonesië, Mali,
Maleisië en Nigeria, maar in beide laatstgenoemde federaties wel in enkele deelstaten
(Nigeria in 2000, en Maleisië in 1993, waar het (nog) niet is geïmplementeerd).
Het niet invoeren van het islamitisch strafrecht ondanks de basis hiervoor in de
koran en de fiqh wil overigens niet zeggen dat het niet op de agenda stond of staat
van sommige islamitische groeperingen. Ook in landen als Maleisië, Egypte en
Nigeria zijn er voorstanders van het incorporeren van dit strafrecht in het
formele recht. Tabel 4.1 maakt duidelijk dat het opnemen van de hadd-straffen in
het strafrecht niet altijd impliceert dat ze ook worden uitgevoerd; het lijkt er
eerder op dat daarvan steeds minder sprake is.
123