Dynamiek in islamitisch activisme - Wetenschappelijke Raad voor ...

zij moeten kennis hebben van de internationale jurisprudentie. Voorts kan de eu
moslimlanden helpen bij het instellen van onafhankelijke mensenrechtencommissies,
zoals nu overigens al gebeurt in enp-verband. Deze commissies zouden
ook een rol kunnen spelen bij de hiervoor genoemde educatieve en trainingsprogramma’s.
Daarnaast kan de oic worden aangemoedigd kennis te mobiliseren op
deelgebieden van de islamitische wetgeving die uit het oogpunt van mensenrechten
zeer controversieel zijn. Een moratorium voor de zwaarste hadd-straffen,
zoals onder meer Tariq Ramadan bepleit, kan een van de uitkomsten zijn (Ramadan
2004). Dit kan een proces van meningsvorming op gang brengen dat uiteindelijk
uitmondt in een gezaghebbend oordeel dat meer in overeenstemming is
met de internationale maatstaven. Maar zelfs als geen bereidheid tot een moratorium
bestaat, heeft het in studie nemen van dit onderwerp al een belangrijke
debat- en signaalfunctie.
5.5.5 een europese islam?
Regelmatig wordt er gedebatteerd over de vraag of zich in Europa een eigen, Europese
islam of Euro-islam kan en moet ontwikkelen, in de zin van een duidelijk als
Europees herkenbare islam. Dit debat kampt echter vaak met begripsverwarring
en wensdenken. Veel bespiegelingen maken onvoldoende concreet wat voor
specifieke elementen een Europese islam dan zou behelzen (Steinbach 2005).
De in Duitsland werkzame hoogleraar internationale betrekkingen Bassam Tibi
bijvoorbeeld legt het accent op de noodzaak dat moslims de dominante Europese
cultuur (of Leitkultur) ten volle aanvaarden. In zijn optiek betekent dit dat ze niet
alleen democratie, mensenrechten en pluralisme moeten omarmen, maar ook
moeten accepteren dat religie een privé-aangelegenheid is. Alleen zo kan worden
voorkomen dat moslims parallelsamenlevingen creëren die zich afkeren van de
beginselen van de democratische rechtsstaat. De onder jonge Europese moslims
populaire Zwitserse filosoof Tariq Ramadan spreekt ook zijn hoop uit op een
toekomstige Europese islam die de democratische rechtsstaat omarmt. Maar
anders dan Tibi legt hij de nadruk op het gemeenschappelijke referentiekader
van de islam, dat in zijn visie juist in de Europese publieke ruimte tot volle
wasdom moet en kan komen, zolang moslims maar de democratische en rechtsstatelijke
principes omarmen (zie tekstbox 5.3). En terwijl Tibi de moslims in
Europa (en Europese overheden) vooral maant tot een strategie van assimilatie,
roept Ramadan op tot participatie en integratie op grond van de eigen moslimidentiteit.
Ondanks grote inhoudelijke verschillen zijn er ook overeenkomsten
tussen beide wensbeelden. Beide auteurs hechten groot belang aan het overwinnen
van de wij-zijsituatie en aan volwaardig burgerschap van moslims. Hun
oogmerk gaat veel verder dan de vreedzame co-existentie die sommigen als het
best bereikbare aanmerken. Ook hameren ze op het belang te leren omgaan
met pluraliteit door dialoog en discussie, zowel binnen en tussen islamitische
geloofsrichtingen als tussen deze en andere levensbeschouwingen. Ze constateren
terecht dat pluraliteit in de zin van respect voor andersdenkenden geleerd
moet worden, zowel door moslims als niet-moslims.
beleidsperspectief
183