Dynamiek in islamitisch activisme - Wetenschappelijke Raad voor ...

More documents

Recommendations

Info

de ontwikkeling van islamitisch-politieke bewegingen Moebarak de gematigde toon en de electorale successen van de Broeders bedreigender vond dan het geweld van de terroristen (Rosefsky Wickham 2002: 215). Hij liet prominente leiders in de volle schijnwerpers van de staatsmedia aanklagen wegens lidmaatschap van een verboden organisatie en ondermijning van de staatsveiligheid. Door het opleggen van gevangenisstraffen werden ze uit de politieke arena gehouden en werden ook veel andere politieke activisten afgeschrikt. De Broederschap belandde hierdoor aanvankelijk verder aan de politieke zijlijn en raakte in een crisis. De oudere leiders binnen de beweging ontmoetten steeds meer openlijke kritiek van jongere generaties, die hen verweten ideologisch rigide en autocratisch te zijn, en onvoldoende open te staan voor constructieve debatten en coalities met andere partijen. In 1996 besloten enkele vooraanstaande critici een nieuwe partij te vormen onder de naam al-Wasat (het Centrum). Deze partij, die ook vrouwen en kopten onder de oprichters telt, werd aanvankelijk door het regime beschouwd als een kloon en dekmantel van de Broederschap. Een van de voornaamste oprichters, de nu 47-jarige ingenieur Abu-l-Ila Madi, twee partijsponsors en dertien leiders van de Broederschap werden opgepakt en beschuldigd van lidmaatschap van een illegale organisatie en het bedrijven van politieke activiteiten zonder toestemming. Uiteindelijk werden acht Moslimbroeders veroordeeld tot gevangenisstraffen. De Wasat-oprichters werden vrijgesproken, nadat de Egyptische autoriteiten zich ervan verzekerd hadden dat de verhoudingen met de Broederschap bepaald niet vriendschappelijk waren. Anders dan de Broederschap, die kwetsbaar blijft voor officiële aantijgingen een religieuze – en dus verboden – beweging te zijn, noemt Wasat zich met klem een politieke partij die niet is verbonden aan het islamitische geloof maar aan ‘de islamitische beschaving’ op basis van burgerschap. Met dit concept benadrukt de partij het streven naar een samenleving waarin moslims en christenen als Egyptische burgers op voet van gelijkheid een plaats hebben (icg 2004b: 17). Ze distantieert zich zo ook nadrukkelijk van de dawa en islamiseringspolitiek van de Broederschap en probeert, naar analogie van moderne, formeel erkende islamitisch georiënteerde partijen in Turkije, Jordanië, Jemen en Maleisië, een brede partij te worden met een gematigde, democratische en hervormingsgezinde koers en een bereidheid allianties te vormen. Daardoor heeft ze tevens steun gekregen van een aantal vooraanstaande seculiere oppositieleiders (Rosefsky Wickham 2002: 211-220). Inmiddels lijkt de partij (die zich nu officieel Hizb al- Wasat al-Gedid, de Nieuwe Centrumpartij noemt) dicht bij officiële erkenning. De Broederschap lijkt intussen te hebben geleerd van deze politieke concurrent, en aan een onverwachte comeback bezig te zijn. Dat een gematigde, meer inclusieve en democratische houding de kiezers aanspreekt, lijkt inmiddels wel duidelijk. Tijdens de parlementsverkiezingen van november 2005 werden maar liefst 88 van de 444 zetels gewonnen door politici van de Broederschap, die zich presenteerden als ‘onafhankelijke’ kandidaten. Hoewel formeel nog altijd verboden, vormt de Broederschap hiermee de grootste parlementaire oppositiegroep (Economist 2006). 83
84 dynamiek in islamitisch activisme Welke voorlopige conclusies zijn te verbinden aan de opkomst van Egyptische islamitisch-politieke bewegingen? Duidelijk is dat het optreden van de staat zelf grote invloed heeft uitgeoefend op hun ontwikkeling (al-Sayyid 2004: 6; icg 2004b: 2). Onder Sadat probeerde de staat aanvankelijk zijn politieke legitimiteit te versterken door ruimer baan te geven aan islamitische activisten van de Broederschap en door bewust de religieuze kaart uit te spelen. In 1971 en in 1980 liet hij bijvoorbeeld de sharia opnemen in de grondwet als ‘een’, respectievelijk ‘de’ voornaamste bron van wetgeving (zie hoofdstuk 4). Ook zijn opvolger Moebarak, die na de Camp David-Akkoorden uiterst voorzichtig moest manoeuvreren, bood aanvankelijk meer politieke en maatschappelijke ruimte aan de islamitisch activisten. Tegelijkertijd nam hij delen van de islamiseringsagenda over, vooral in sectoren en instellingen als het religieus onderwijs, de staatsmedia en de universiteit. Behalve ter versterking van zijn legitimiteit was dat ook uitdrukkelijk bedoeld om greep te kunnen houden op de officiële interpretatie van de islam en alternatieve stromingen zo min mogelijk kans te geven. Om die reden heeft hij de afgelopen twee decennia ook de positie versterkt van de traditionele, orthodox georiënteerde ulama aan de al-Azhar-universiteit, een beleid dat ten koste is gegaan van de positie van radicale en fundamentalistische maar ook vrijzinnige, verlichte interpretaties van de islam (Wessels 2001: 70; Kodmani 2005: 9-14). Wat Moebarak aanvankelijk onderschatte, was de snelheid en effectiviteit waarmee islamitische activisten middelen en mobilisatiekanalen konden benutten om de achterban te mobiliseren (Hafez 2003). Met hun eigen, effectievere sociale voorzieningen en instellingen legden ze genadeloos de tekortkomingen bloot van het overheidsapparaat. Vooral de Broederschap werd dankzij een hecht, goed georganiseerd netwerk van vrijwilligersorganisaties en ruime financiële middelen binnen korte tijd een dominante factor in het maatschappelijke leven. Dit werd duidelijk zichtbaar in het publieke discours en de openbare ruimte, waar steeds meer moskeeën, religieuze scholen, klinieken en banken verrezen, waar islamitische symbolen verschenen en volop religieuze literatuur werd verkocht. Ook de religieuze kleding- en gedragsvoorschriften (zoals de hoofddoek, het verbod op alcohol, het vrijdaggebed en het vasten tijdens de ramadan) vonden steeds massaler navolging (Esposito 2003; al-Sayyid 2004). Dit vergroot het dilemma van de regering en de seculiere politieke elite daaromheen; dankzij het verbod op islamitische partijen houden ze immers het monopolie in stand van islamitische bewegingen over het maatschappelijke leven. Het besluit om losse groepen radicale activisten na een gedoogfase alsnog met massaal geweld te ontmantelen, leidde tot voorspelbare escalatiepatronen: uitsluiting en verdere radicalisering werden door het veiligheidsapparaat beantwoord met gewelddadige onderdrukking, en dat leidde weer tot verzet, verdere marginalisering, radicalisering en geweld (Hafez 2003: 201). De staat trof daarmee niet alleen gewelddadige terroristische groepen, maar ook gematigde groepen die bereid waren zich te houden aan de regels van het politieke en juridische bestel. Zo vervaagden de grenzen tussen bescherming van de rechtsstaat tegen terrorisme en schending van de mensenrechten (Esposito 2003: 85).
Page 2 and 3:
Dynamiek in islamitisch activisme
Page 4 and 5:
Dynamiek in WETENSCHAPPELIJKE RAAD
Page 8 and 9:
inhoudsopgave Samenvatting Ten gele
Page 10 and 11:
samenvatting Achtergrond Sinds de j
Page 12 and 13:
meeste landen een beperkte reikwijd
Page 14 and 15:
eenzijdige informatie- en beïnvloe
Page 18 and 19:
ten geleide Dit rapport is voorbere
Page 20 and 21:
1 inleiding 1.1 achtergrond en aanl
Page 22 and 23:
De verwevenheid tussen dat wat zich
Page 24 and 25:
ontwikkelen dat niet alleen oog hee
Page 26 and 27:
Dit rapport heeft evenmin als thema
Page 28 and 29:
evordering van mensenrechten te ond
Page 30 and 31:
2 de ontwikkeling van het islamitis
Page 32 and 33:
de ontwikkeling van het islamitisch
Page 34 and 35: de ontwikkeling van het islamitisch
Page 36 and 37: aanmoediging om zich af te keren va
Page 60 and 61: 3 de ontwikkeling van islamitisch-p
Page 62 and 63: de ontwikkeling van islamitisch-pol
Page 66 and 67: Tekstbox 3.1 Het politieke bestel v
Page 68 and 69: 3.2.3 conclusie In veel landen in d
Page 70 and 71: en voor een overname van de staat,
Page 72 and 73: gebeuren dat zeven leiders van de N
Page 74 and 75: Deobandi en de Jamaat-i-Islami hun
Page 76 and 77: hebben bovendien uitstralingseffect
Page 86 and 87: Sinds het doorbreken van de gewelds
Page 90 and 91: verder ondermijnd, waardoor radical
Page 92 and 93: langer uitsluitend op de regeringen
Page 96 and 97: itarian secular states or conservat
Page 98 and 99: Tabel 3.3 Oriëntaties van islamiti
Page 104 and 105: 3.6 conclusie de ontwikkeling van i
Page 106 and 107: noten de ontwikkeling van islamitis
Page 110 and 111: 4 de ontwikkeling van recht en rech
Page 112 and 113: 4.2 recente islamisering van recht
Page 114 and 115: de ontwikkeling van recht en rechts
Page 116 and 117: in dit land is bijvoorbeeld het per
Page 124 and 125: 4.2.4 strafrecht de ontwikkeling va
Page 128 and 129: In beide landen is de bevoegdheid h
Page 134 and 135:
de ontwikkeling van recht en rechts
Page 136 and 137:
Page 138 and 139:
Page 140 and 141:
stemming te zijn met het recht in d
Page 142 and 143:
Page 144 and 145:
Page 146 and 147:
Page 148 and 149:
sharia een belangrijke inspiratiebr
Page 150 and 151:
5 beleidsperspectief 5.1 inleiding
Page 152 and 153:
Of het er bij eerdere aanslagen op
Page 154 and 155:
In sommige landen is de oorlog tege
Page 156 and 157:
mitische politieke bewegingen en is
Page 158 and 159:
mensenrechten. Kort gezegd: verande
Page 160 and 161:
hebben op huidige interpretaties va
Page 162 and 163:
cratiseringsmomentum waar te nemen
Page 164 and 165:
ontkennen dus de grote variatie en
Page 166 and 167:
edoeld wordt met ‘islamitische’
Page 168 and 169:
Desondanks blijven er belangrijke g
Page 170 and 171:
de hier geschetste uitgangspunten l
Page 172 and 173:
men, de notie van een ‘dialoog tu
Page 174 and 175:
Tot nu toe is echter niet duidelijk
Page 176 and 177:
eisen als primaire voorwaarde voor
Page 178 and 179:
ning met de endogene dynamiek en ro
Page 180 and 181:
missies. Er zijn veel argumenten va
Page 182 and 183:
verplichte jurisdictie van het Hof.
Page 184 and 185:
zij moeten kennis hebben van de int
Page 186 and 187:
loyale burgers vanuit de universele
Page 188 and 189:
moederbeweging in Turkije of de zus
Page 190 and 191:
ten aanzien van de religie; dat is
Page 192 and 193:
In zo’n klimaat kan ook meer onbe
Page 194 and 195:
De overheid heeft vanzelfsprekend n
Page 196 and 197:
‘mens en maatschappij’ en later
Page 198 and 199:
Meer aandacht van bestaande partije
Page 200 and 201:
In dit rapport gaat het de raad ech
Page 202 and 203:
kennelijk enige tijd voordat gelovi
Page 204 and 205:
De raad beseft dat het voorgestelde
Page 206 and 207:
general discussion [sic] on ‘Isla
Page 208 and 209:
literatuur Abou El Fadl, K. (2003)
Page 210 and 211:
Buruma, I. en A. Margalit (2004) Oc
Page 212 and 213:
Hamzawy, A. (2005) ‘The Key to Ar
Page 214 and 215:
Menendez Gonzalez, I. (2005) Arab R
Page 216 and 217:
Safi, O. (2003) Progressive Muslims
Page 218 and 219:
Wiktorowicz, Q. (ed.) (2004b) Islam
Page 220 and 221:
ijlage 1 Vergelijking van de scores
Page 222 and 223:
ijlage 2 Classificatie van moslimla
Page 224 and 225:
ijlage 3 (vervolg) Status van islam
Page 226 and 227:
In het kader van de sociale, cultur
Page 228 and 229:
verklarende woordenlijst verklarend
Page 230 and 231:
apporten aan de regering Eerste raa
Page 232 and 233:
68 Zevende raadsperiode (2003-2007)
Page 234 and 235:
voorstudies en achtergronden voorst
Page 236:
234 dynamiek in islamitisch activis
show all

Dynamiek in islamitisch activisme - Wetenschappelijke Raad voor ...

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?