STUDIE NAAR DE FACTOREN DIE DE VRIJHEID VAN ... - igvm

De respondenten zijn het wel unaniem eens dat bij een gedwongen huwelijk ‘druk’ wordt uitgeoefend en dat dit
nader omschreven dient te worden. In alle gesprekken wordt beklemtoond dat er in de eerste plaats emotionele of
psychische druk uitgeoefend wordt. Ouders kunnen hun kinderen op een verschillende manieren onder druk zetten.
Bijvoorbeeld door het uiten van dreigementen, door het jarenlang inpraten op kinderen, de dochter schrik aan te
jagen dat ze ongehuwd zal blijven, de dochter mee te nemen naar het land van herkomst om daar een huwelijk te
organiseren en door het negeren van de dochter. Andere middelen kunnen zijn: een verscherping van de controle
op het gedrag van het meisje, huisarrest en vormen van fysiek geweld. Aanvullend daarop wijzen hulpverleners op
de druk vanuit de ‘gemeenschap’. Tijdens de interactieve studiedag wezen enkele deelnemers erop dat ‘druk’ op
de partnerkeuze ook bestaat onder autochtonen en dat binnen families soms ‘omgekeerd gearrangeerd wordt’. Dit
betekent dat ouders en de omgeving de zelfgekozen partner impliciet of expliciet kan afwijzen, door het gebruik
van subtiele vormen van psychische druk.
Volgens onze respondentes onderscheiden gedwongen en gearrangeerde huwelijken zich van elkaar door de vrije
wil: bij een gedwongen huwelijk ontbreekt de vrije keuze van het meisje (en/of de jongen). Hoewel ze het op dit
punt eens zijn, blijft het moeilijk om af te bakenen wanneer er effectief een gedwongen huwelijk plaatsgrijpt en
wanneer niet. Het is moeilijk om vast te leggen wanneer er echt dwang is. Enkele deelneemsters vinden echter
dat er géén onderscheid is tussen een gearrangeerd en een gedwongen huwelijk, omdat er volgens hen in beide
situaties niet geluisterd wordt naar de betrokkene.
Uit vorige onderzoeken stellen we vast dat er binnen de migrantengemeenschappen een sterke evolutie is op
het gebied van huwelijkssluiting. Zo vermindert het aantal gearrangeerde en gedwongen huwelijken over de
verschillende generaties. De respondentes denken niet dat gedwongen huwelijken een veel voorkomend probleem
zijn. Het komt nog voor, maar veel minder dan vroeger. Een groep met vrouwen opgegroeid in Turkije was van
mening dat gedwongen huwelijken nog zelden voorkomen in Turkije, maar wel nog in België. Zij verklaren dit
door de schrik van sommige ouders dat hun dochter met een ‘Belg’ zou thuiskomen. Enkele respondenten denken
ook dat het voorkomen van gedwongen huwelijken verschilt van streek tot streek of van provincie tot provincie.
De meerderheid van de vrouwen van Maghrebijnse origine geeft aan dat er een geleidelijke verandering waar te
nemen valt. In vergelijking met een tiental jaar geleden zijn de meisjes nu veel mondiger geworden, waardoor ze
durven ‘nee’ te zeggen. Enkele respondentes geven ook aan dat meisjes nu meer kennis hebben van hun rechten als
vrouw volgens de koran en dat zij dit kunnen aanwenden als argument tégenover hun ouders. In drie focusgroepen
werd erop gewezen dat men echter rekening moet houden met het feit dat sommige problemen in de doofpot
gestoken worden. Alle respondentes wijzen een gedwongen huwelijk resoluut af. Zij zouden hun dochters nooit
dwingen om met iemand te huwen. Bovendien zijn gedwongen huwelijken volgens veel deelneemsters verboden
vanuit de islam.
De manieren waarop onze respondentes hun echtgenoten leerden kennen zijn uiteenlopend. Een kleine meerderheid
van de respondentes leerde hun partner kennen op eigen initiatief of met andere woorden zonder (formele)
tussenkomst van ouders of familie. Onder de gehuwde respondentes van Turkse origine, waarvan meer dan de
helft opgroeide in Turkije, is de meerderheid gehuwd op een gearrangeerd manier. We vinden dit ook bij een groot
aantal van de gehuwde deelneemsters van Maghrebijnse origine, die opgegroeid zijn in het land van herkomst.
Van de 214 respondentes in het onderzoek hebben er 21 zelf te maken gekregen met een huwelijk dat door hen
omschreven en beleefd wordt/werd als een gedwongen huwelijk. Drie respondentes konden het huwelijk vermijden
door hardnekkig te blijven weigeren. Enkelen verbraken de verloving. Elf respondenten zijn gehuwd maar
uiteindelijk gescheiden van de man die hen werd opgedrongen. Eén meisje is, door weg te lopen en toevlucht te
C I E
Studie naar de factoren die de vrijheid van keuze van een echtgenoot beperken bij bevolkingsgroepen van vreemde oorsprong
Prof. dr. Sami Zemni ◦ Nathalie Peene ◦ Marlies Casier 11