STUDIE NAAR DE FACTOREN DIE DE VRIJHEID VAN ... - igvm

2.2. VOORKOMEN VAN HET AANTAL GEARRANGEERDE EN GEDWONGEN
HUWELIJKEN
Op basis van huidig onderzoek kunnen geen exacte cijfers gegeven worden over het voorkomen van een
gedwongen huwelijk. We hebben immers geopteerd voor een kwalitatief onderzoek waarin de beleving
van het meisje/de vrouw centraal staat. Omdat er geen representatieve steekproef genomen werd, is het
niet mogelijk om te streven naar statistische generalisatie van de bevindingen. In plaats van het meedelen
van cijfers, achten wij het veel belangrijker om met dit onderzoek na te gaan hoe een meisje/vrouw haar
gedwongen situatie beleeft, wat volgens haar mogelijke oorzaken zijn en hoe het beleid iets kan doen aan
een gedwongen huwelijk. Ook meisjes en vrouwen die niet geconfronteerd werden met een gedwongen
huwelijk worden over deze zaken bevraagd. Dit met de bedoeling een zo breed mogelijk beeld te krijgen
over huwelijksstrategieën.
Op basis van andere onderzoeken kunnen we wel enig cijfermateriaal presenteren. Deze onderzoeksresultaten
dienen dus echter met de nodige voorzichtigheid bekeken te worden.
Uit een VUB-UG survey van 1991-1992 blijkt dat het aantal door ouders en familieleden gearrangeerde huwelijken
bij allochtonen van Turkse en Marokkaanse origine van de eerste generatie respectievelijk 76% en 69% was. Van
die 76% bij de eerste generatie Turkse migranten waren er 16% huwelijken zonder dat de vrouw betrokken werd bij
de beslissing en 60% met haar toestemming. Bij de Marokkaanse migranten ging het om 12% huwelijken zonder
betrokkenheid en instemming van de vrouw en 57% met toestemming. De rol van de ouders in de besluitvorming
omtrent de huwelijkspartners zou nog steeds aanzienlijk zijn, maar het aantal uithuwelijkingen zonder enige
inspraak van de meisjes zou zijn afgenomen. Het zou gaan om 8% van de Turkse 20-24 jarigen (in 1990-1992 en dus
vrouwen van de tweede generatie) en 15% van de Turkse 25-29 jarige ooit-gehuwde vrouwen. Bij de Marokkaanse
vrouwen zijn de cijfers respectievelijk 8% en 7%. Huwelijken waarbij de partners zelf het initiatief namen, meestal
met toestemming van de ouders, zijn vooral bij de Marokkanen toegenomen met de generatiewisseling (van eerste
naar tweede generatie). Het zou gaan om 40 tot 50% (Lodewijckx, Page & Schoenmaeckers, 1997).
In het onderzoek naar de vrouwen vonden Reniers en Lievens (1997) dat er een evolutie is naar een grotere
mate van zelfbeschikking in de totstandkoming van een huwelijk. Bijna de helft van de tweede generatie Turkse
vrouwen vermeldt dat het huwelijk door de partners zelf werd geïnitieerd. Bij de Marokkaanse vrouwen van de
tweede generatie is dat al in meer dan de helft van de huwelijken het geval. Huwelijken waarbij de instemming
van de vrouw niet gevraagd wordt, zijn van marginaal belang in de tweede generatie. Bij Turkse migranten van
de tussengeneratie (vrouwen die als kind naar België migreerden in het kader van gezinshereniging) kwamen
huwelijken waarbij geen expliciete toestemming gevraagd werd nog relatief frequent voor, namelijk in 16% van
de gevallen (Reniers & Lievens, 1997). Van der Heyden en Geets (2005) bevestigen die bevinding. Volgens hen
zijn gearrangeerde huwelijken een veel voorkomend verschijnsel, terwijl gedwongen huwelijken opgevat moeten
worden als een randfenomeen.
Vergelijkbare cijfers vinden we terug in het onderzoek van Reniers en Lievens (1997). Op basis van hun indeling
kan worden geconcludeerd dat de meest klassieke vormen van huwelijkssluiting het meeste voor kwamen bij de
Turkse en Marokkaanse mannen van de eerste generatie, die reeds gehuwd waren voor hun migratie naar België.
Maar ook bij deze groep is het zo dat een gedwongen huwelijk hoogst uitzonderlijk is: minder dan 10% bij de
C I E
Studie naar de factoren die de vrijheid van keuze van een echtgenoot beperken bij bevolkingsgroepen van vreemde oorsprong
Prof. dr. Sami Zemni ◦ Nathalie Peene ◦ Marlies Casier 78