STUDIE NAAR DE FACTOREN DIE DE VRIJHEID VAN ... - igvm

Meer dan de helft van de bevraagde meisjes en vrouwen vindt weglopen één van de weinige manieren waarop een
meisje een ongewild huwelijk kan voorkomen. Als een meisje wegloopt, kan ze onderdak zoeken bij (autochtone)
vrienden of in een vluchthuis of kan ze alleen gaan wonen. Niet iedereen ziet weglopen als de meest geschikt
handelingsstrategie: als een meisje wegloopt, schendt zij de eer van haar familie en die van zichzelf. Veel meisjes
beschikken ook niet over voldoende bestaansmiddelen om op eigen benen te staan. Hulpverleners die meisjes en
vrouwen begeleiden in deze situaties kennen meestal de risico’s die weglopen met zich meebrengt. Zij adviseren om
de beslissing om het huis te ontvluchten zeer goed voor te bereiden met de betrokkene.
Een laatste, destructieve manier om te ontkomen of een einde te maken aan een gedwongen huwelijk is zelfmoord
plegen. Eén van de respondentes in het onderzoek ondernam zelf verscheidene zelfmoordpogingen om een einde te
maken aan het huwelijk waarin zij was terecht gekomen.
Eens het ongewilde huwelijk voltrokken is, kunnen vrouwen proberen te praten of hulp zoeken bij familie of
vrienden. Vrouwen kunnen proberen te scheiden, kunnen beroep doen op therapeutische begeleiding of kunnen
specifieke hulplijnen zoals Medetfoon contacteren. Ze kunnen ook de stap zetten naar externe hulpverleners, voor
het inwinnen van informatie en advies of om steun te krijgen bij het vluchten. Sommige respondentes merken op
dat zij zich niet zouden durven wenden tot officiële instanties. De drempel is vaak te hoog. Meestal zullen zij in de
eerste plaats steun zoeken binnen het eigen netwerk. Als we kijken naar de handelingsstrategieën van de meisjes
en vrouwen die een dergelijke situatie hebben doorgemaakt, dan zien we ook dat er nog te weinig beroep werd
gedaan op de bestaande hulpverleningsvoorzieningen. De meeste gedwongen respondentes zijn gehuwd en nadien
gescheiden.
Preventie vormt één van de belangrijkste manieren om gedwongen huwelijken te vermijden. Zowel de respondentes
als de hulpverleners wijzen in de eerste plaats op het belang van preventie bij jongeren. Dit laatste is ook wat
concreet in de praktijk gebeurt. Aan Vlaamse zijde verspreidt het Steunpunt voor Allochtone Meisjes en Vrouwen
folders met concrete tips die meisjes moeten helpen bij het voorkomen van een ongewild huwelijk in het land van
herkomst. Deze folder kent geen equivalent aan Franstalige zijde, daar is wel een algemene folder over huwen
en scheiden uitgegeven door de vzw La Voix des Femmes. Preventie en doorverwijzing zijn ook de opdracht van
verschillende hulplijnen waarop meisjes en vrouwen beroep kunnen doen, zoals Tele-onthaal, Medetfoon en de
Jongerentelefoon. De vrijwilligers die deze hulplijnen bemannen, beschikken soms echter over onvoldoende kennis
en vaardigheden om een adequate ondersteuning aan te bieden.
Hulpverleners stellen voor om het vormingsaanbod voor jongeren uit te breiden. Vormingen over relaties,
seksualiteit en trouwen, alsook vormingen die specifiek gericht zijn op het verhogen van de assertiviteit van
jongeren kunnen manieren zijn om het aantal meisjes en jongens die huwen onder druk of dwang te reduceren. Het
algemene scholingsniveau van jongeren opkrikken kan ook bijdragen tot het versterken van jongeren in het maken
van en het opkomen voor hun eigen keuzes.
De moslima’s in dit onderzoek zijn sceptisch over ouders die nu nog hun kinderen dwingen tot een huwelijk. Het lijkt
hen erg moeilijk om de mentaliteit van deze ouders nog te veranderen. Zij stellen dat het aan de volgende generaties
is om het op een andere manier aan te pakken. Bij de hulpverleners zijn er wel praktijkwerkers die preventie bij
ouders verdedigen. Zij willen ouders sensibiliseren over de gevolgen van gedwongen huwelijken, eventueel via
imams. Zij willen een intern debat binnen de ‘gemeenschappen’ op gang brengen. Er zijn ook hulpverleners en
psychologen die sterk beklemtonen dat ouders beter ondersteund moeten worden in het omgaan met puberende
kinderen. De bestaande opvoedingsondersteuning voor allochtonen richt zich nu nog teveel op jonge ouders met
kleine kinderen. Opvoedingsonmacht kan echter een oorzaak vormen van een gedwongen huwelijk.
C I E
Studie naar de factoren die de vrijheid van keuze van een echtgenoot beperken bij bevolkingsgroepen van vreemde oorsprong
Prof. dr. Sami Zemni ◦ Nathalie Peene ◦ Marlies Casier 15