STUDIE NAAR DE FACTOREN DIE DE VRIJHEID VAN ... - igvm

Enkele hulpverleners wijzen op het gevaar om druk en dwang te gaan culturaliseren. Als er gesproken wordt over
‘druk’ in de context van partnerkeuze en huwelijkssluiting, moeten we er volgens hen over waken om ook vormen
van druk en dwang bij autochtonen te herkennen. Deze zijn soms sterk gelijklopend met de druk die bij allochtone
gezinnen kan vastgesteld worden. Bij laatst genoemde gezinnen spreekt men echter sneller over ‘druk’, terwijl
men bij niet-moslimgezinnen zou spreken in termen van ‘de ouders maken zich zorgen’. Het verschil ligt hierin
dat het probleem bij allochtonen geculturaliseerd wordt, in tegenstelling tot bij de autochtonen. Bij autochtone
gezinnen kan er dus ook druk aanwezig zijn, maar het oogt anders. Enkele deelnemers aan de studiedag noemen
dit ‘negatief’ of ‘omgekeerd arrangeren’: als een kind thuiskomt met iemand die niet past binnen de cultuur, het
gezin,… dan wordt er door de ouders en de omgeving druk uitgeoefend om die persoon af te wijzen. Deze vorm
van selectie is niet eigen aan moslimgemeenschappen. Keuzevrijheid moet steeds gerelativeerd worden, want er
is de sterke band met het milieu waarin je opgroeit, de beïnvloeding door je ouders, door de samenleving, door
persoonlijke ervaringen, door je scholing,… Dit alles geeft meestal onbewust mee richting aan de keuzes die je
maakt.
2.1.4 Onderscheid tussen een gearrangeerd en een gedwongen huwelijk
Wanneer de respondenten de vraag gesteld werden waar zijzelf de grens trekken tussen een gearrangeerd en een
gedwongen huwelijk, dan werd de nadruk vooral gelegd op de vrije wil. In een gearrangeerd huwelijk krijgen beide
partners het recht om elkaar al dan niet goed te keuren, terwijl in een gedwongen huwelijk één of beide partners
dat recht niet verwerven. Er wordt geen instemming met het voorgestelde huwelijk gevraagd. Deze mening stemt
overeen met de hier boven aangehaalde bevindingen in de literatuur.
In theorie komt het erop neer dat bij een gearrangeerd huwelijk de ouders tijdens de huwelijksonderhandelingen
een partner voorstellen en het kind vervolgens de gelegenheid krijgt het huwelijksvoorstel al dan niet af te keuren.
Alle geïnterviewde vrouwen van Turkse origine in het kleinschalige kwalitatief onderzoek van Luyckx gaven
nadrukkelijk aan dat hun vaders hen het recht gaven de huwelijkspartner af te wijzen. Zowel Luyckx als Brouwer
en collega’s (1992) betwijfelen dit echter. Volgens hen is de druk om te trouwen met de voorgestelde kandidaat
heel groot en durven de meisjes zodoende niet voor hun mening uitkomen. Ook de respondentes geven aan dat de
scheidingslijn tussen een gearrangeerd en gedwongen huwelijk echter niet altijd even duidelijk is. Dit blijkt uit
onderstaand fragment:
C I E
Nabila: “Ik vind het wel moeilijk om die grens te trekken tussen geregeld en gedwongen. Ja, in welke mate
is een huwelijk gedwongen of geregeld?
Onderzoekster: Waar zou je voor jezelf de grens leggen?
Nabila: Geregeld, zoals hier al te sprake is gekomen, dat uw ouders iemand kiezen en zeggen: wij denken
dat dat wel een goede jongen is voor u. En gedwongen: echt van, je moet ermee trouwen, je hebt geen
keuze. Persoonlijk, die grens daartussen. Ik vind dat niet altijd even duidelijk.
Safia: Want soms kunnen ze zeggen: wat vind je van die jongen, het lijkt me wel een goede jongen. En
dan zeggen van: ja, ik weet het niet. En dan zeggen ze toch: maar ja, zou je er niet een paar dagjes over
nadenken. Dan kun je wel zeggen dat dat meer neigt naar gedwongen …
Maria: Ja, onopvallend.
Safia: Op de duur hé.
Maria: Onopvallend gedwongen dan hé.
Dus eigenlijk een soort van druk?
Studie naar de factoren die de vrijheid van keuze van een echtgenoot beperken bij bevolkingsgroepen van vreemde oorsprong
Prof. dr. Sami Zemni ◦ Nathalie Peene ◦ Marlies Casier 76