STUDIE NAAR DE FACTOREN DIE DE VRIJHEID VAN ... - igvm

(ACVZ, 2005) voort uit de aanwezigheid van grote migrantengemeenschappen uit India, Pakistan en Bangladesh
in het Groot-Brittannië. In het ‘Joint Action Plan’ werken verschillende ministeries tezamen: het Foreign Office,
Home Office, Health and Education. Die samenwerking heeft een structureel karakter gekregen in de vorm van
de ‘Forced Marriage Unit’. Deze cel heeft werkdocumenten ontwikkeld die richtlijnen bevatten voor sociale
hulpverleners (Home Office, 2004), politie (Home Office, 2005 a ), professionelen in het onderwijs (2005 b ) en
ambassades in de herkomstlanden. Het Brits beleid is tweeledig. Enerzijds richt het zich op het voorkomen van
gedwongen huwelijken en anderzijds op de hulp aan slachtoffers in binnen- en buitenland. Het Joint Action Plan
bevat geen specifieke vreemdelingrechtelijke of strafrechtelijke maatregelen (Home Office, 2005 b ). Momenteel is
er een publiek debat bezig omtrent de wenselijkheid om huwelijksdwang te bestraffen (Gummery, 2005).
De Noorse aanpak van gedwongen huwelijken vertoont in grote mate gelijkenissen met die van Groot-Brittannië.
In 1997 heeft het Centrum voor Gender Gelijkheid, op verzoek van the Ministery of Children and Family Affairs,
een studie verricht naar gedwongen en gearrangeerde huwelijken. Die studie vormt de achtergrond van het Actie-
Plan. Dat plan heeft twee doelstellingen: 1) voorkomen dat jonge mensen blootgesteld worden aan gedwongen
huwelijken, 2) betere hulp en ondersteuning verschaffen aan jonge mensen die blootgesteld worden/werden
aan een gedwongen huwelijk. The Action Plan richt zich dus tot huwelijken waarbij dwang wordt uitgeoefend.
Gearrangeerde huwelijken komen niet aan bod. De ouders mogen dus wel een huwelijkskandidaat voorstellen die
de dochter of zoon ofwel kan aanvaarden ofwel verwerpen (Ministry of Children and Family Affairs, 2002 a ). Het
beleidsinitiatief ‘Renewed initiative against forced marriage’ (Ministry of Children and Family Affairs, 2002 b )
vangt aan met volgende melding: “Forcing someone to marry against his or her will is illegal in Norway and is
punishable by up to three years in prison.” Dit toont aan dat sommige maatregelen in Noorwegen opvallend harder
zijn dan in het Verenigd Konkrijk. Daarnaast wordt erop gewezen dat de strijd tegen gedwongen huwelijken om
een internationale samenwerking vraagt. Veel jongeren moeten trouwen met iemand uit het geboorteland van de
ouders. Daarom vindt Noorwegen het belangrijk dat er nauw samengewerkt wordt met relevante landen. De nadruk
ligt ook op samenwerking tussen verschillende (overheids)diensten en departementen. Op die manier kunnen de
dertig beleidsvoornemens op verschillende terreinen geïmplementeerd worden.
In Nederland werd er door de Adviescommissie voor Vreemdelingenzaken een onderzoek verricht om zodoende
een beleid te ontwikkelen aangaande gedwongen huwelijken. Op basis van het onderzoek is de ACVZ van
mening dat maatregelen tegen huwelijksdwang het meest effectief zijn wanneer die gericht zijn op preventie,
signalering en hulpverlening aan slachtoffers van een (dreigend) gedwongen huwelijk. De ACVZ pleit daarnaast
voor een samenhangend beleid met uitvoering op verschillende niveaus, waarbij de overheid het initiatief neemt
in samenspraak met bestaande organisaties. Men wil voorkomen dat er overlappingen zijn tussen verschillende
diensten en instellingen. Bij de beleidsmaatregelen werd er rekening gehouden met de volgende paradox: enerzijds
zijn maatregelen ter bestrijding van gedwongen huwelijk nodig, anderzijds kunnen die maatregelen leiden tot
risico’s voor het slachtoffer. Het strafrechtelijk aanpakken stuit op problemen. De reden daarvoor is dat het bewijs
van dwang strafrechtelijk niet eenvoudig te leveren is. Bovendien worden heel veel huwelijken in het buitenland
gesloten en hebben de partijen niet altijd de Belgische nationaliteit. De ACVZ wil nader onderzoek verrichten naar
de mogelijkheden van een specifieke strafbaarheidstelling van huwelijksdwang (ACVZ, 2005).
De vergelijking van verschillende Europese landen maakt duidelijk dat de nadruk sterk ligt op de samenwerking
tussen verschillende vakdepartementen, de samenwerking tussen de regering en de migrantengemeenschappen
en de samenwerking tussen de eigen regering en de regeringen uit de landen van herkomst. Om gedwongen
huwelijken aan te pakken, focussen verschillende landen zich op preventie en hulpverlening. Het beleidsterrein in
C I E
Studie naar de factoren die de vrijheid van keuze van een echtgenoot beperken bij bevolkingsgroepen van vreemde oorsprong
Prof. dr. Sami Zemni ◦ Nathalie Peene ◦ Marlies Casier 135