STUDIE NAAR DE FACTOREN DIE DE VRIJHEID VAN ... - igvm

Gevolgen
De confrontatie met een gedwongen huwelijk kan zware gevolgen hebben. De respondentes en hulpverleners wijzen
op de mogelijkheid van een breuk met de familie en de gemeenschap, wanneer de betrokkene het huwelijk weigert
en/of wegloopt van thuis. Verder wordt vooral gewezen op de psychologische problemen en schuldgevoelens,
problemen bij de opvoeding van de kinderen en scheidingen. De breuk met ouders is vaak tijdelijk, maar blijft
emotioneel erg zwaar voor alle betrokken partijen. Sommige ouders praten over hun eigen schuldgevoelens en
geven de jongere kinderen later meer vrijheid in het kiezen van een partner. In sommige gevallen kan het huwelijk
toch goed uitdraaien en slagen de partners erin om samen een goed leven op te bouwen.
Preventie en hulpverlening
Een klein deel van onze respondentes is erg fatalistisch over gedwongen huwelijken: je kunt het als meisje of vrouw
niet voorkomen. Je zult je erbij moeten neerleggen. Of een gedwongen huwelijk een feit wordt, hangt echter in
grote mate af van het meisje of de vrouw in kwestie. Het is afhankelijk van de kracht van het meisje om haar eigen
verlangens duidelijk te maken, in discussie te gaan met haar ouders en/of om te praten met de voorgestelde partner.
Als dit niet lukt, is het ook afhankelijk van het slagen of falen om binnen haar vertrouwde omgeving personen te
vinden die kunnen en willen optreden als bemiddelaar. Externe personen, zoals hulpverleners, leerkrachten en
psychologen lijken voor de meeste moslima’s in ons onderzoek geen ideale bemiddelaar. Sommige meisjes zouden
niet naar een buitenstaander durven toestappen omdat ze zich schamen over het feit dat hun ouders hen dwingen te
trouwen. Anderen vrezen dat ouders hen zouden verwijten dat zij ‘de vuile was’ buiten hangen. Ook hulpverleners
wijzen erop dat veel meisjes die hulp komen vragen absoluut willen vermijden dat hun ouders zouden vernemen
dat zij met hun probleem naar de buitenwereld gestapt zijn. De meisjes wijzen dan ook voorstellen tot bemiddeling
van de hand. Een deel van onze respondentes denken dat een autochtone hulpverlener hen niet zou begrijpen en/of
door de ouders niet aanvaard zou worden als gesprekspartner. Uit de ervaringen van hulpverleners is bekend dat
veel gezinnen een professionele bemiddelaar vaak als een ‘indringer’ zien in hun gezinsleven. De hulpverlener
wordt soms niet aanvaard als gesprekspartner, omdat hij (of zij) niet neutraal kan zijn en/of niet behoort tot de
‘gemeenschap’.
De mogelijkheden en beperkingen van bemiddeling werden zowel in de gesprekken met moslimmeisjes en –vrouwen,
als in de gesprekken met hulpverleners, uitgebreid besproken. Ook al is bemiddeling vaak moeilijk te realiseren,
toch blijft het één van de belangrijkste manieren om gedwongen huwelijken te voorkomen.
Wat betreft interculturele bemiddeling, wijzen hulpverleners er op dat de interculturele bemiddeling niet mag worden
gezien als bemiddeling tussen twee culturen, maar tussen twee of meerdere individuen die binnen een bepaalde
context leven. Het is binnen die context dat er gezocht moet worden naar oplossingen en compromissen.
De rol van bemiddelaar kan soms worden opgenomen door een gerespecteerd figuur binnen de gemeenschap of
door een imam. Zowel moslima’s als hulpverleners wijzen erop dat imams niet altijd geschikt zijn in het beslechten
van familiale conflicten. Zij zijn immers geen maatschappelijk werkers.
Een beroep doen op de politie is in veel gevallen geen optie. De meerderheid van de respondenten vindt dat politie
zich niet mag ‘bemoeien’ in een dergelijke situatie. Veel jonge respondentes stellen dat zij nooit de stap zouden
durven zetten om politiediensten in te schakelen. Enkelingen hebben wel vertrouwen in de politie, maar blijven
volhouden dat dit de laatste optie is nadat alle andere pogingen tot het voorkomen van een huwelijk gefaald zijn.
Politiediensten geven aan dat meisjes en vrouwen zich dan ook vaak pas aanbieden wanneer de situatie (te ver)
geëscaleerd is.
C I E
Studie naar de factoren die de vrijheid van keuze van een echtgenoot beperken bij bevolkingsgroepen van vreemde oorsprong
Prof. dr. Sami Zemni ◦ Nathalie Peene ◦ Marlies Casier 14